Tientallen gemeenten overwegen 'genderneutraal beleid'

• Ben Meindertsma en Christian de Bruijn

  researchredacteuren

Tientallen gemeenten overwegen maatregelen te nemen 'genderneutraler' te worden. Dat blijkt uit een enquête van de NOS waar 150 gemeenten aan mee hebben gedaan. Een klein aantal heeft net als Amsterdam de afgelopen jaren al genderneutrale maatregelen genomen.

Vorige week introduceerde de gemeente Amsterdam neutrale aanspreekvormen die ambtenaren kunnen gebruiken, om meer rekening te houden met mensen die zichzelf als man noch vrouw beschouwen. 38 gemeenten zeggen daar ook over na te denken. In onder andere Rotterdam, Tilburg en Enschede is het aanpassen van de aanspreekvorm een optie waarover gepraat wordt.

"De keuze van Amsterdam heeft ons natuurlijk aan het denken gezet", laat een woordvoerder van de gemeente Rotterdam weten. "Maar overgaan tot concrete aanpassingen doen we nog niet. We moeten eerst nog de nodige gesprekken voeren voordat we eventueel overgaan tot een neutrale aanspreekvorm van onze inwoners."

In Almelo is dat al gebruikelijk. Daar vermijden ze, net als in Amsterdam, de aanspreekvorm 'dames en heren' bij speeches. "Net zoals de NS nu spreekt van beste reiziger, houden wij er in onze speeches rekening mee door het publiek op een neutrale manier aan te spreken." Ook in Groningen zijn concrete plannen om de aanspreekvorm neutraal te maken.

Toiletten

Vier gemeenten die meededen aan het onderzoek zeggen bewust genderneutrale toiletten te hebben op het gemeentehuis. Het gaat om Oss, Enschede, Arnhem en Veenendaal. Zaanstad is van plan het in te voeren. In Tilburg hebben ze op de kermis de mannen- en vrouwentoiletten dit jaar vervangen door neutrale toiletten.

In Enschede is met verbazing gekeken naar het nieuws uit Amsterdam, vertelt een woordvoerder van de gemeente. "Grappig dat sommige gemeenten met hun genderneutrale maatregelen in het nieuws komen. Wij kozen een jaar geleden al bewust voor genderneutrale toiletten, maar besloten het niet naar buiten te brengen. Waarom zou je de aandacht willen vestigen op iets wat gewoon normaal zou moeten zijn?"

Ook in Arnhem hebben ze vorig jaar bij een toilet de bordjes weggehaald. "We noemen onszelf een regenboogstad. Iedereen moet zich thuis kunnen voelen in Arnhem", aldus een woordvoerder van de gemeente.

In nog eens 24 gemeenten, waaronder Lelystad, Rotterdam en Haarlem, wordt nagedacht over genderneutrale toiletten.

Genderneutrale formulieren

Het meest actief zijn gemeenten op het gebied van het invullen van burgerzakenformulieren. 21 gemeenten zeggen zo min mogelijk naar het geslacht te vragen op formulieren. Nog eens 45 gemeenten zeggen over deze stap na te denken.

De gemeente Helmond benadrukt dat veel gemeenten gebruikmaken van landelijke digitale registratiesystemen voor bijvoorbeeld het aanvragen van uitkeringen en schulddienstverlening. Als gemeente heb je daar weinig invloed op, aldus de gemeente.

Geen issue

In de meeste gemeenten, 83 van de 150, wordt er niet over concreet beleid nagedacht. Dat betekent niet dat het thema in deze gemeenten niet speelt. In Maastricht staat het onderwerp bijvoorbeeld niet op de agenda, maar kan dat volgens een woordvoerder snel veranderen. "We volgen de actuele ontwikkelingen. Deze geven voor ons wel aanleiding om na te denken over dit thema en over het al dan niet ontwikkelen van beleid."

Ook in Oud-Beijerland is genderneutraliteit vooralsnog geen issue. "Voor onze gemeente is dit een compleet nieuw vraagstuk. Klachten of zorgen over dit onderwerp zijn ons onbekend. Dat wil niet zeggen dat we niet openstaan voor genderneutrale maatregelen: als je bepaalde signalen opvangt uit de gemeenschap, moet je er wel over na gaan denken. Als gemeente ben je er voor je inwoners."