Hoe Ameland bijna een weg naar de wal had gehad

• Ivo Landman

  redacteur Online

Sinds 1860 is het een paar keer geopperd: een dam van de wal naar Ameland. De laatste keer was in 1961. Het was een oplossing geweest voor de voortdurende problemen met de dichtslibbende vaargeul naar het eiland. Burgemeester De Hoop van Ameland wil dat er snel iets gedaan wordt aan die vaargeul, want de veerdienst heeft vaak flinke vertraging.

De verbindingsweg die de veerboot had kunnen vervangen is er nooit gekomen. Tegenwoordig is er niemand meer die de oude plannen nog serieus neemt, zegt directeur Arjan Berkhuysen van de Waddenvereniging. "Een tijd geleden was er nog een 85-jarige ingenieur die er in een krant voor pleitte om een deel van de Waddenzee in te polderen, maar hij is voor zover ik weet de enige."

Dat was in 1965 wel anders, weet Kees Wevers. Als 16-jarige kwam hij, aanvankelijk in zijn eentje, in verzet tegen het plan voor een vaste verbinding naar Ameland. Een heel goed uitvoerbaar plan, stelde een commissie die de vaste verbinding had onderzocht. Het zou vooral zorgen voor een extra stuk Noordzeestrand dat makkelijk bereikbaar zou worden - en dus voor meer toeristen.

Maar Wevers zag dat niet zitten. "Ik was lid van een jeugdbond voor natuurstudie en ik had een boek over de Wadden gekocht. De verhalen over wadlopen spraken mij meteen aan. Dat wilde ik gaan doen. En toen kwam dat plan om een dam naar Ameland aan te leggen. Ik dacht: dan kan ik daar niet meer wadlopen. Ik moest iets doen."

Hij schreef een ingezonden brief naar de Telegraaf. Na een paar positieve reacties stuurde hij brieven naar nog meer kranten. "Ik zocht ook mensen op die bekend waren omdat ze bijvoorbeeld een boek over de Wadden hadden geschreven."

In het najaar van 1965 had hij vijftien mensen bij elkaar die zich wilden inzetten voor de strijd tegen de aantasting van het wad. "Ik huurde een zaaltje in het souterrain van hotel Zeezicht in Harlingen. Daar hebben we toen de Waddenvereniging opgericht."

Met de vereniging kwam het verzet tegen de dam goed op gang. "Niet één, maar twee dammen waren er gepland, een oostdam en een westdam. Het stuk daartussen was deels natuurgebied, maar ook bedoeld voor landbouw en recreatie. Je zou daar een heel stuk wad mee kwijtraken en de Waddenzee zou doormidden zijn gesneden. Het is een kwetsbaar gebied, je moet erg uitkijken met ingrijpen."

De dammen kwamen er nooit. De aanleg bleek niet alleen tegen het zere been van natuurbeschermers, het plan was ook te duur. In 1972 veegden de Friese Staten het definitief van tafel. De veerdienst bleef de verbinding met de wal sindsdien verzorgen en eilandgangers nemen de bochtige vaargeul voor lief.

Er is meer veranderd sinds 1972. Het Waddengebied is beschermd natuurgebied, sinds 2009 zelfs werelderfgoed. Burgemeester De Hoop van Ameland is ongelukkig met de dichtgeslibde vaargeul, maar is tegelijkertijd blij dat de vaste walverbinding er nooit is gekomen. Dat zou alleen maar slecht zijn geweest voor het eiland, denkt hij.

"Ik kom wel eens op Duitse en Deense waddeneilanden waar wel een weg naartoe is aangelegd. Rømø bijvoorbeeld, daar staat die hele verbindingsweg vol file, 's ochtends naar het eiland toe, 's avonds naar de wal. En de economie is er deels door ingestort, want de toeristen gaan er met een volgepakte auto naartoe en ze kopen nauwelijks nog een ijsje."

Iets anders is nog belangrijker volgens de burgemeester: "We willen hier juist inzetten op duurzaamheid en minder gemotoriseerd verkeer. Met een dam zou ook een deel van de natuur naar de knoppen gaan, en dat willen we zeker niet. Een eiland moet je vooral een eiland laten zijn."