Mosul na de bevrijding: 'de rook is weg, de dreiging niet'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

• Remy Hersbach

  redacteur Online

De Iraakse stad Mosul is sinds gisteren heroverd op terreurgroep Islamitische Staat. De hele dag werd feestgevierd, maar volgens Guido Versloot, arts voor het Rode Kruis, is de dreiging in de stad na de bevrijding alleen maar groter geworden.

"Eerst wist je waar gevechten waren en waar de IS'ers zaten. Nu trekken ze door de hele stad", vertelt Versloot aan de NOS. "Het is niet meer duidelijk waar de gevaarlijke situaties zijn in Mosul. De enige verandering met vorige week is dat er nu geen grote, zwarte rookwolken meer boven de stad hangen."

De Iraakse politie doet de hele dag huiszoekingen om IS-aanhangers te vinden. "Ze willen nu alles uitpluizen. Er gaan heel veel geruchten in de stad waar de IS'ers zitten. Die willen ze natuurlijk arresteren."

Volgens Versloot hangt er een vreemde sfeer in de stad. "Aan de ene kant zijn mensen blij en vieren ze feest, aan de andere kant zeggen ouders tegen hun kinderen: 'blijf binnen, het is nu nog gevaarlijker op straat'."

Lichamen

De laatste dagen heeft het ziekenhuis waar Versloot helpt bijna alleen nog maar lichamen binnengekregen. Geen lichtgewonden, geen zwaargewonden, alleen maar overleden mensen. "De meesten hebben het ziekenhuis niet meer gehaald. Ze hadden geen water of eten en zijn uiteindelijk overleden door lichte verwondingen."

De weken daarvoor kwamen vooral gewonde kinderen binnen. "Ongeveer de helft van onze patiënten is kind. Het is dramatisch, we weten niet eens of ze nog ouders hebben." Het Rode Kruis is vandaag Mosul binnengetrokken om hun families te zoeken.

Ook werden er gisteren lichtgewonde mensen binnengebracht. "Hier vieren ze natuurlijk feest door in de lucht te schieten. Maar de kogels die omhoog gaan, gaan ook weer omlaag. Daarom kregen we nog een tiental mensen met kogelwonden binnen."

Hoe de toekomst eruitziet voor Mosul, of voor Versloot, is onduidelijk. Misschien is hij binnenkort nodig op een andere plek, bijvoorbeeld in Raqqa. Want ook al is IS verslagen in Mosul, in andere gebieden is de terreurgroep nog steeds present.

Dat de strijd tegen IS in Irak nog verre van voorbij is, merkt ook Rasool. Hij werkt voor Terre des Hommes. De hulporganisatie rijdt dagelijks met tientallen vrachtwagens naar de rand van Mosul om hulp te bieden. "Als mensen zijn gevlucht, kunnen we ze water geven en koekjes", zegt Rasool.

Hij vertelt dat er nog steeds IS-sluipschutters actief zijn in Mosul. "De mensen daar blijven vechten tot het bittere eind. Ze hebben geen uitweg meer en dat weten ze."

Rasool is de coördinator van opvangkampen in de plaatsen Shirqat en Tikrit, ten zuiden van Mosul. Hij heeft de indruk dat de strijd zich verplaatst nu Mosul is bevrijd. "IS weet dat Mosul verloren is en verandert daarom van tactiek. Ze proberen om leiders naar Syrië te brengen. Hier vlakbij hebben strijders een aanval geopend en daar zijn laatst weer tien trucks met back-up bijgekomen. Het probleem is dat niemand weet hoeveel mannen van IS er daar nog zijn."

In totaal zitten er zo'n 30.000 mensen in de opvangplekken die Rasool onder zich heeft. De mensen die uit IS-gebied zijn gevlucht, zijn er vaak slecht aan toe en uitgehongerd. "Het enige dat ze hebben is meel en gras", zegt hij. "Ze hebben dan een kilo gras, dat koken ze op en mengen ze met meel, zodat ze er een soort brood van kunnen bakken. En verder leven ze van enkele schapen, paarden en koeien."

Als burgers zwaargewond raken, proberen Rasool en zijn organisatie ze snel naar een ziekenhuis brengen. "Laatst waren er twee gewonde kinderen die met spoed naar het ziekenhuis moesten. Je moet dan eerst een ambulance vinden, en die zelf betalen. En in dit geval ging de eerste na 150 meter kapot. Het heeft van 's ochtends vroeg tot half tien 's avonds geduurd voordat ze in het ziekenhuis waren."

Ook voor Rasool zelf is het lastig om zich te verplaatsen. Zijn reis van vandaag, van Shirqat naar Tikrit, werd gehinderd door een aanslag.

Dat Mosul nu is bevrijd, betekent niet dat alle vluchtelingen uit de stad weer terug naar huis kunnen. Tussen Tikrit en Mosul ligt de plaats Baiji, die nog niet veilig is. "Daarvoor heeft het leger nog geen toestemming gegeven om te reizen, dat is te gevaarlijk." En bij Shirqat is het ook niet veilig, zegt Rasool. "Er is daar geen enkele andere hulporganisatie actief."

En dus zit er voor de duizenden mensen in de kampen van Terre des Hommes niets anders op dan wachten.