Tweekoppige ruimteworm verrast wetenschappers
Dat sommige platwormen de wonderbaarlijke gave hebben hun hoofd te laten teruggroeien als het wordt afgehakt was bekend. Maar een worm die een tijdje in de ruimte was geweest, verraste onderzoekers van de Amerikaanse Tufts University. Na terugkomst op aarde groeiden er niet één, maar twee koppies terug.
De worm was met enkele soortgenoten in buisjes met water en lucht naar ruimtestation ISS gestuurd. Sommige waren voor de ruimtereis in stukken gehakt, iets wat ze bij de universiteit vaker doen om de bijzondere eigenschappen van de Dugesia japonica te bestuderen.
Na vijf weken kwamen de wormen terug op aarde. Onderzoekers onderwierpen de glibberige diertjes aan een uitgebreid onderzoek. Al snel bleek dat de ruimtewormen heel anders reageerden op licht dan de wormen uit de controlegroep die op aarde was achtergebleven. Ook vertoonden ze vreemd gedrag toen ze in een petrischaaltje met vers water mochten zwemmen: ze krulden zich helemaal op, terwijl de achterblijvers zich juist flink uitstrekten.
Normale platwormen in het water doen dit nooit.
Maar de grootste verrassing was de worm die met twee hoofden terugkwam uit het ISS. "Normale platwormen in het water doen dit nooit", zegt bioloog Michael Levin van Tufts University. Zijn faculteit bestudeert sinds achttien jaar platwormen. Alleen al de afgelopen vijf jaar werden er 15.000 geobserveerd. Ze hadden wel eerder tweekoppige wormen gekweekt, maar nooit eerder zagen de onderzoekers spontaan twee hoofden teruggroeien bij een geamputeerde platworm.
Het werd nog gekker. Toen de wetenschappers besloten de worm opnieuw in stukken te hakken, groeiden er wederom twee koppen terug. Het lijkt erop dat de lichaamsbouw van de worm door zijn ruimtereis permanent is veranderd.
Ook wormen die niet waren geamputeerd deden iets raars tijden hun verblijf in het ISS: ze begonnen zich spontaan te delen. De controlewormen op aarde deden dat niet.
De veranderingen bij de wormen kunnen verschillende oorzaken hebben. Gewichtloosheid en de wat hogere hoeveelheid straling bijvoorbeeld, maar ook de stress van de lancering en de landing hebben mogelijk meegespeeld. "Allemaal zaken die ieder levend wezen tijdens een ruimtereis zal ervaren", zegt Levin.
Met het platwormen-onderzoek willen de wetenschappers beter begrijpen wat gewichtloosheid en straling doen met de cellen van levende organismen en met de microben die de diertjes met zich meedragen - om zo beter te doorgronden wat de impact van ruimtevaart is op het menselijk lichaam.