Online opgelicht? Naar je geld kun je fluiten
Hugo van der Parre
Researchredacteur
Mensen die via internet een product hebben besteld maar dat niet hebben ontvangen, slagen er bijna nooit in hun geld terug te krijgen. Dat blijkt uit een publieksonderzoek door de regionale omroepen en de NOS waaraan ruim 1700 gedupeerden hebben meegedaan.
Ook over de afhandeling van hun aangifte door de politie zijn weinig mensen tevreden. Van de mensen die vergeefs moesten wachten op een besteld product zeggen ruim 9 op de 10 hun geld definitief kwijt te zijn. Volgens het CBS waren in 2016 ongeveer een half miljoen mensen het slachtoffer van koopfraude.
De meeste verkoopfraude vond plaats in de categorieën 'kleding en accessoires', '(spel)computers en software' en 'tickets en kaartjes'. In ongeveer de helft van de gevallen ging het om een bedrag van boven de 100 euro.
Bovengemiddeld veel mensen in het onderzoek zeggen ook aangifte te hebben gedaan. Maar dat levert volgens de deelnemers aan het onderzoek eigenlijk nooit iets op. Minder dan 1 op de 10 van de mensen die zegt aangifte te hebben gedaan is dan ook tevreden over de afhandeling.
Aangifte gedaan met e-mailadressen en bankrekeningnummers, politie doet helemaal niks!
Veel mensen kregen van de politie te horen dat er meerdere aangiftes nodig zijn voordat de politie er iets mee doet of dat het bedrag te laag was. Het leidt tot veel onbegrip bij deelnemers aan het onderzoek. "Aangifte gedaan met alle gesprekken, telefoonnummer, rekeningnummer en het IP-adres. Nooit meer iets gehoord", schrijft een vrouw die een nepticket had gekocht. "Aangifte gedaan met e-mailadressen en bankrekeningnummers, politie doet helemaal niks!", schrijft een man uit Groningen die dacht watersportspullen te hebben aangeschaft op Marktplaats.
Anderen kregen het bericht van de politie dat er geen onderzoek wordt gestart omdat de aangifte "niet voldoet aan de voorwaarden" of omdat er "onvoldoende capaciteit" is. Sommige deelnemers zeggen dat het doen van aangifte werd afgeraden door de politie. Slechts een enkeling meldt dat de politie een onderzoek is gestart naar de vermeende oplichting.
Politie
Volgens de politie klopt het dat lang niet alle aangiften leiden tot onderzoek en dat er pas een onderzoek wordt gestart als er meerdere aangiften tegen een persoon of bedrijf binnenkomen. In 2016 leidde 1 op de 5 aangiften van een internetfraudegeval tot een strafrechtelijk onderzoek, werden er 346 onderzoeken gedaan en 500 verdachten geïdentificeerd. In totaal werden er 1700 bankrekeningen geblokkeerd.
Ook wijst de politie erop dat niet alles wat door mensen als oplichting ervaren wordt, in juridische zin ook echt oplichting is. Als iemand onder zijn eigen naam en gegevens een product verkoopt, maar dat niet levert of een ander product verstuurt, is het geen oplichting, maar is het een verkoper die in gebreke is gebleven. Gedupeerden kunnen dan een civielrechtelijke procedure beginnen, maar geen aangifte doen.
Marktplaats
Ruim de helft van de gedupeerden in het publieksonderzoek deed de aankoop via Marktplaats. Volgens een woordvoerder van Markplaats komen er dagelijks 75 meldingen binnen van oplichting, op 80.000 dagelijkse transacties. Als er meerdere meldingen binnenkomen, blokkeert Marktplaats het account en waarschuwt de site mensen die met deze koper zaken hebben gedaan. Ook werken ze samen met de politie om oplichters op te sporen.
Anders dan bijvoorbeeld Bol.com, Airbnb en Ebay heeft Marktplaats geen systeem waarbij mensen verkopers kunnen beoordelen na afloop van een aankoop. Hierdoor is het veel moeilijker voor kopers om te achterhalen of de verkoper betrouwbaar is. Volgens Marktplaats wordt er voortdurend nagedacht over verbeteringen, maar zijn er nog geen concrete plannen om dit ook in te voeren.
