Straks weer 'made in Holland' zonnepanelen

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Zonne-energie is bezig met een spectaculaire opmars in Nederland. De groei is zelfs zo groot dat bedrijven weer heil zien in de productie van zonnepanelen in Nederland. De afgelopen jaren is die productie grotendeels uit Nederland en Europa verdwenen. Bedrijven konden niet concurreren tegen de massaproductie van Chinese bedrijven, die werken met overheidssteun.

"China heeft de industrie actief ondersteund vanuit het idee dat het strategisch heel belangrijk is om in deze sector een wereldspeler te worden. Die steun hebben we in Europa en Nederland niet gehad", zegt professor Wim Sinke, hoogleraar zonne-energie aan de Universiteit van Amsterdam.

Recente cijfers van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) laten zien dat bedrijven in Nederland nu massaal investeren in zonne-energie. In de tweede helft van 2016 liep de uitgekeerde subsidie al op tot bijna een miljard euro. Dit jaar is al voor maar liefst 3,2 miljard subsidie aangevraagd.

Op dit moment is nog maar 2 procent van de in Nederland opgewekte elektriciteit afkomstig van zonne-energie, maar dat percentage zal waarschijnlijk snel toenemen.

Techniek komt al uit Nederland

Nederland is goed in de productie van zonne-energie. Nederlandse bedrijven ontwikkelen nieuwe zonnecellen en ontwerpen de fabriekslijnen waarmee elders in de wereld zonnecellen en zonnepanelen worden gemaakt. Vanwege de groei van zonne-energie in Nederland keert nu ook de productie van zonnepanelen in Nederland terug. Bedrijven die nu beginnen met de productie hebben veel minder investeringen nodig dan de pioniers die inmiddels failliet zijn.

Het Friese bedrijf Powerfield gaat in Groningen een fabriek bouwen waar jaarlijks een miljoen zonnepanelen gemaakt kunnen worden. De helft hiervan wordt gebruikt voor de aanleg van de eigen grote zonneparken. Het bedrijf bouwt op dit moment al zulke parken in Veendam en Hoogezand-Sappemeer.

Elwin Ter Horst van Powerfield is op zoek naar een geschikte locatie voor de fabriek, ergens langs de Groningse kust. Ter Horst is ervan overtuigd dat er een markt is voor 'made in Holland' zonnepanelen. Zonnepanelen zijn een flinke investering en productie dicht bij huis vermindert de kans op schade. Bovendien is het voor mensen aantrekkelijk om dicht bij huis verhaal te kunnen halen als er iets mis is.

Van gas naar zon

Powerfield kiest voor Groningen onder meer vanwege het 'compensatiefonds aardbevingen'. Bedrijven die fabrieken bouwen en werkgelegenheid creëren kunnen tot dertig procent van de investeringen uit dit fonds halen. De schade van het aardgas draagt nu dus bij aan de ontwikkeling van zonne-energie.

Ter Horst denkt de concurrentie met China aan te kunnen omdat het om een assemblagefabriek gaat. Dat is een veel minder kostbare investering dan de fabrieken die eerder zonnepanelen in Europa fabriceerden. De zonnecellen in de panelen gaat Powerfield dus niet zelf maken maar worden geïmporteerd. Omdat het bedrijf zelf de grootste klant van de fabriek wordt, is de helft van de afzet al gegarandeerd.

Op dit moment is Exasun in Den Haag nog het enige bedrijf in Nederland dat, op kleine schaal, zonnepanelen maakt. Het bedrijf heeft meer vraag dan productiecapaciteit. In tegenstelling tot Powerfield, dat op grote schaal zonnepanelen wil gaan maken, richt Exasun zich op maatwerk voor bedrijven en particulieren die de standaard-zonnepanelen niet mooi genoeg vinden. Het bedrijf kan de vraag op dit moment niet aan en zoekt investeerders om de productie uit te breiden.

Professor Wim Sinke heeft vertrouwen in de terugkeer van de productie van zonnepanelen in Nederland. "Als je kijkt naar de kostenopbouw van een zonnepaneel is er nu geen reden waarom dat in Europa niet concurrerend zou kunnen."

Draagvlak

Verder is het volgens Sinke belangrijk voor het draagvlak onder de bevolking dat de overheidssubsidies zichtbaar resultaat opleveren in eigen land.

De sector verwacht op korte termijn een groei van 2000 naar 10.000 banen. Op lange termijn denkt Sinke dat er wel 50.000 banen kunnen ontstaan. "Het is heel belangrijk dat we niet alleen maar zonne-energie toepassen om de energieproductie te verduurzamen, maar ook om een nieuwe groene economie op te bouwen. Dat we dus aan de ene kant investeren en aan de andere kant de vruchten plukken in de vorm van banen en omzet voor bedrijven."