'Bel Malta maar', zei Italië tegen zinkende vluchtelingenboot
"Schiet op, alsjeblieft! De boot is aan het zinken." Het is de roep om hulp van een Syrische arts, die in 2013 aan boord zat van een vluchtelingenboot op de Middellandse Zee. Hij legde contact met de Italiaanse kustwacht, maar uit opgedoken geluidsopnamen blijkt dat die weigerde het schip in nood te helpen. Het schip zonk en 268 vluchtelingen kwamen om.
De Italianen vertelden de Syriër om contact op te nemen met Malta. "Daar zijn jullie veel dichterbij." Maar in werkelijkheid lag het zinkende vissersschip op 218 kilometer van Malta en 113 kilometer van het Italiaanse eiland Lampedusa. Daarnaast lag er een Italiaans marineschip in de buurt van de boot.
"We gaan dood", riep de arts in een tweede noodoproep. Maar ook die leek geen indruk te maken op de Italiaanse kustwacht. "U moet Malta bellen, meneer", luidde het antwoord.
Uit de opnames blijkt verder dat Italië contact zocht met de autoriteiten op Malta, maar tot een oplossing kwam het niet. De Maltezers maakten de Italianen duidelijk dat hun marineschip het dichtst in de buurt lag.
Vijf uur na de eerste noodoproep kapseisde het schip met 480 vluchtelingen. Uiteindelijk kwamen 268 mensen, onder wie 60 kinderen, om bij de ramp. De Syrische arts die de noodoproep deed, was een van de overlevenden.
Huiveringwekkend
"Het verhaal van deze ramp was al bekend. Maar dat we nu horen hoe het er werkelijk aan toegaat, dat is nieuw en ook best huiveringwekkend", zegt NOS-correspondent Angelo van Schaik.
Volgens hem hadden de Italianen hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Zeker gezien het marineschip dat in de buurt lag. "Eigenlijk hadden zij alle troeven in handen om die mensen te redden. Dat hebben ze dus niet gedaan."
Het incident zegt vooral veel over de relatie tussen Malta en Italië, in 2013. "Vooral Italië baalde heel erg van Malta, want Malta nam zijn verantwoordelijkheid niet. Italië moest altijd opdraaien voor de migranten die vanuit Libië vertrokken."
Volgens Van Schaik wilden de Italianen vooral een signaal afgeven aan Malta. "Italië was gewoon boos en dacht: nu zoeken jullie het maar uit. Het is jullie probleem. Maar helaas zijn daar dus een heleboel mensen door verdronken."
De discussie over welk land verantwoordelijk is voor de vluchtelingenstroom op de Middellandse Zee wordt constant gevoerd, zegt Van Schaik.
"Maar in de praktijk komt het vooral op het bordje van Italië. Non-gouvernementele organisaties nemen vaak eerst contact op met Italië en werken veel met het land samen. De andere landen in de regio, Frankrijk, Spanje, Griekenland, Cyprus en Malta, laten het afweten."