'Ballonnen oplaten is feestelijke traditie, maar slecht voor het milieu'

Ballonnen horen bij een feestje, vinden veel Nederlanders. "Maar wat begint als een mooi feestje, eindigt als een natuur- en dierenprobleem", zegt Floris van Hest van Stichting De Noordzee. De ballonnen belanden vaak als zwerfafval langs de Noordzeekust.

De Tweede Kamer vroeg in 2014 al aan gemeenten om het oplaten van ballonnen te ontmoedigen. Drie jaar later staan ballonnen echter nog steeds in de top-5 van zwerfvuil op stranden. Op iedere 100 meter Noordzeekust liggen gemiddeld twaalf ballonnen of stukken daarvan.

Hieruit blijkt dat de huidige aanpak niet werkt, zegt Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren. Zij diende destijds de motie in. Volgens haar zijn te weinig gemeenten gestopt met het oplaten van ballonnen. "In Volendam zijn laatst ballonnen de lucht ingegaan bij de opening van een milieustraat. Dan heb je er dus heel weinig van begrepen."

Ouwehand pleit voor meer maatregelen. Ze wil dat het oplaten van ballonnen strafbaar wordt en gaat opnieuw praten met het kabinet. Ook Stichting De Noordzee is voor een verbod.

"Als er bij een groot evenement duizenden mensen ergens op een plein allemaal een plastic zak of een papiertje op de grond zouden gooien, vinden we dat ongehoord", zegt hij. "Maar als we een miljoen ballonnen oplaten, bedenken we niet dat die allemaal weer naar beneden komen. Niet echt feestelijk voor het milieu en de zeedieren."

Volgens Van Hest zijn ballonnen nog steeds razend populair op feestjes. Uit onderzoek van adviesbureau TNO blijkt dat ballonnen niet alleen worden opgelaten bij grote evenementen, maar ook steeds vaker bij uitvaarten en bruiloften.

Ook Dick Steenks, secretaris van de Nederlandse Oranjeverenigingen, ziet een probleem. De verenigingen organiseren feestelijke activiteiten in gemeenten en maken daarbij vaak gebruik van ballonnen. "Zo'n ballon die met de wind meedrijft, suggereert vrijheid, vrolijkheid", zegt Steenks. "Het is een lange en mooie traditie, maar met een minder mooi randje."

Of er een algeheel verbod op het oplaten van ballonnen komt, durft de secretaris niet te zeggen. Het ministerie van Infrastructuur noemt landelijk handhaven "praktisch onmogelijk", omdat de ballonnen op andere plekken neerkomen dan ze worden opgelaten.

"We moeten ons oriënteren op goede alternatieven", zegt Steenks. Van de naar schatting 700 verenigingen hebben er nu zo'n vijftig de ballonnen vervangen. "Oranjeverenigingen zijn ook voor een duurzame wereld. We moeten op zoek naar een balans tussen emotie en milieu."

Van Hest van Stichting De Noordzee ziet genoeg manieren om de ballon te vervangen. Hij noemt bellen blazen, bloemen op het water gooien, of vredesduiven loslaten, zoals onlangs al in een gemeente gebeurde. "Nederland is wereldkampioen feestvieren", zegt hij. "We verzinnen wel iets dat niet zo veel schade aan het milieu veroorzaakt."