Wat zou een nieuwe wegenbelasting jou gaan kosten?

Milieucommissies van onder meer de onderhandelende partijen VVD, CDA, D66 en GroenLinks doen vergaande voorstellen voor een duurzamer en groener Nederland. Een van die voorstellen is de invoering van een nieuwe wegenbelasting. Daarin zou niet alleen een rol moeten spelen hoe vervuilend je auto is, maar ook hoeveel kilometers je rijdt.

Het principe daarachter is simpel. Wie veel op de weg zit, betaalt straks extra veel belasting. Wie weinig rijdt, betaalt minder. Maar werkt dit principe in de praktijk? Hoeveel gaat het de automobilist precies kosten? En wat zijn de effecten?

Anders dan bij rekeningrijden heb je bij dit voorstel geen kastje in de auto en meetpunten op de weg nodig. De enige voorwaarde is dat autobezitters jaarlijks hun kilometerstand doorgeven aan de overheid.

Hans Hilbers van het Planbureau voor de Leefomgeving kan helpen uitrekenen wat het mogelijk kan gaan kosten. Hij heeft veel onderzoek gedaan naar de effecten van dit soort maatregelen.

4 miljard

Kort samengevat, vertelt Hilbers, rijdt de gemiddelde autobezitter nu zo'n 11.000 kilometer per jaar en betaalt hij gemiddeld 450 euro aan motorrijtuigenbelasting. Bij een kleine 9 miljoen auto's levert dat de schatkist 4 miljard euro op. De provinciale opcenten zijn niet meegerekend.

Als we ervan uitgaan dat het nieuwe kabinet niet extra aan de maatregel wil verdienen en de inkomsten van 4 miljard dus gelijk kunnen blijven, moeten de Nederlanders zo'n 4 cent per kilometer gaan betalen. Leg je de eerdergenoemde 11.000 kilometer per jaar af, dan betaal je onder de streep evenveel als nu.

900 euro

Maar als je twee keer zo veel rijdt - 22.000 kilometer - dan loopt de teller flink op. Waar het aantal gereden kilometers nu niet uitmaakt en Nederlanders gemiddeld 450 euro kwijt zijn voor enkel het bezit van hun auto, ben je dan 900 euro kwijt.

Daar staat tegenover dat je straks juist goedkoper uit bent als je minder rijdt dan 11.000 kilometer per jaar. Bij 5000 kilometer hoef je slechts 200 euro af te dragen.

In het voorstel staat ook dat mensen met een zuinigere auto minder gaan betalen dan mensen met auto's die veel verbruiken en daardoor meer CO2 uitstoten. Bovenstaande bedragen zullen dus lager uitvallen als je een zuinige auto hebt, maar stijgen als je veel kilometers maakt én in een grootverbruiker rijdt.

Positieve effecten

Volgens Hilbers blijkt uit onderzoek dat maatregelen als deze positieve effecten hebben. Zo zouden uiteindelijk meer mensen de auto laten staan. Dat scheelt niet alleen in de uitstoot van CO2-gassen en files; het leidt ook tot minder geluidhinder en ongelukken.

Minder positieve effecten zijn er ook, zoals voor de bereidheid van werknemers om een baan buiten de eigen stad te accepteren. Wie in Stadskanaal woont, is minder enthousiast over een baan in Groningen als hij weet dat die baan hem flink op (reis-)kosten jaagt. Tenzij de werkgever die vergoedt, maar daarmee is dan ook weer de milieuwinst verloren.

"Kilometerbeprijzing haalt in die zin files weg", zegt Hilbers. "Maar het bouwt ook weer nieuwe, onzichtbare files op."