Water maken in de woestijn: van droom naar werkelijkheid

Water maken in de woestijn, op een plek waar het extreem warm en droog is. Dat lijkt onmogelijk, maar beeldend kunstenaar Ap Verheggen had er wel ideeën over. Vorige week testte hij verschillende systemen in Mali.

"En we hebben goed nieuws: het is gelukt", zegt Verheggen in Nieuws en Co op NPO Radio 1, op de dag van terugkeer. Hij wist water uit de lucht te halen met behulp van zonne-energie. "Dit is een duidelijk teken dat deze technologie een toekomst heeft."

Verheggen doelt dan onder meer op zijn ontwerp Desert Twins. "Het is een klein systeem dat werkt op 12 volt en 30 watt. Dat is vergelijkbaar met een autolampje. Uiteindelijk hebben we daarmee een half glas water gemaakt."

Die hoeveelheid moeten we volgens Verheggen niet onderschatten. "Het lijkt weinig, maar als je bedenkt dat het 47 graden was met een onmeetbaar lage luchtvochtigheid, dan vinden wij toch dat we aan onze verwachtingen hebben voldaan."

Maar hoe haal je water uit woestijnlucht? Verheggen vertelt: "Het is vergelijkbaar met het systeem van een ijskast of airconditioner, alleen worden die gebruikt om lucht of ruimte te koelen. Ons systeem is speciaal gemaakt om lucht te condenseren."

In de volgende animatie laten we zien hoe het werkt:

Verheggen verbleef tien dagen in Mali, op uitnodiging van Defensie. Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp vroeg de kunstenaar zijn installaties te testen in het Nederlandse kamp Castor in de stad Gao.

Middendorp heeft grote belangstelling voor het systeem. "We moeten nu heel veel water aanvoeren", zegt hij over het kamp in Mali. "We moeten ook water uit de grond halen, terwijl water daar schaars is. De aanvoer en het beslag op lokale bronnen kunnen we veel kleiner maken."

Extreem klimaat

Verheggen kijkt tevreden terug op de proef in Mali. "Het was geweldig, maar ook surrealistisch", zegt hij. Het klimaat was extreem en hij deed zijn tests in vijandig gebied. "Die druppels water worden ook bijna druppels van hoop. We gaan hier absoluut mee door. We hebben veel nieuwe ideeën en plannen opgedaan."

Hij noemt het zelf meer pionieren dan wetenschap. "Wij hebben de eerste stappen gezet, hierna komt het traject waarbij de wetenschap kan helpen om het te verbeteren."

Ruud van der Ent, hydroloog en onderzoeker aan de Universiteit van Utrecht, noemt het project van Verheggen sympathiek en positief, maar het is volgens hem zeker niet uniek. "Laatst verscheen er nog een artikel in het tijdschrift Science over een techniek die in essentie precies hetzelfde claimt: water uit relatief droge lucht halen."

Ook vraagt hij zich af welk probleem ermee wordt opgelost. "In de Sahara is waterschaarste, maar dat is normaal. We spreken pas van droogte als er sprake is van een afwijkende situatie. Dat is zeker op sommige plaatsen in de wereld het geval, maar in de Sahara in Mali is waterschaarste geen unieke situatie."

Van der Ent twijfelt of het project rendabel kan zijn op grote schaal. "Dat hangt af van de uiteindelijke prijs per liter water. Om echt een grootschalige impact te genereren moet je het geoogste water kunnen omzetten in irrigatiewater om gewassen mee te laten groeien. De opbrengst daarvan moet alle gemaakte kosten van aanschaf en onderhoud kunnen dekken om relevant te zijn."

Verder ziet hij nog wel wat technische uitdagingen. "Bijvoorbeeld, hoe zorg je ervoor dat het opgevangen water niet meteen weer verdampt? Alhoewel er vast slimme trucs zijn die dit kunnen oplossen."