Gaat Facebook gedachten lezen? 'Zover is het echt nog lang niet'
Het was de meest opzienbarende presentatie van Facebooks ontwikkelaarsconferentie. Gisteren kondigde het platform aan dat er wordt gewerkt aan twee projecten die uiteindelijk gedachten lezen en horen via je huid mogelijk moeten maken. Het klinkt als sciencefiction en het roept de vraag op hoe realistisch dit is.
Allereerst is het goed om te weten dat er al jarenlang onderzoek wordt gedaan naar het meten van hersensignalen, de basis om uiteindelijk in de buurt te kunnen komen van gedachtenlezen. Het doel hierbij is om hersenactiviteit te lezen zonder een ingrijpende operatie waarbij je schedel open hoeft.
Er worden sensoren aan de buitenkant van je hoofd geplaatst die hersensignalen uitlezen en die een computer vervolgens kan proberen om te zetten in woorden. Maar, hier zit veel ruis tussen en het geeft dus geen duidelijk beeld. Facebook wil de techniek perfectioneren.
Ja en nee
"Wat Facebook gisteren aankondigde is nog lang niet zover en komt er misschien ook wel nooit", zegt Sandra van Aalderen, onderzoeker neuro-wetenschappen aan de Universiteit Twente. "Wat ze willen is gebaseerd op het idee dat je een proefpersoon aan twee verschillende dingen kunt laten denken en op basis van hersenactiviteit kan onderscheiden of er dan aan het ene of het andere wordt gedacht. Bijvoorbeeld doordat je afwisselend in gedachte neemt dat je jouw linker- en rechterarm beweegt."
"Die twee gedachten activeren verschillende gebieden in je hersenen", vervolgt Van Aalderen. "De twee signalen kun je dan koppelen aan een computer. Meer geavanceerde versies van die techniek kun je gebruiken om iemand te trainen om via zijn gedachten een computer letters te laten typen. Maar dat gaat nog heel erg langzaam."
Dat is een eerste, maar kleine stap, richting het door een computer laten uitlezen van de hersenen en dit omzetten in woorden. Facebook stelde gisteren dat ze het uiteindelijke doel hebben om de computer honderd woorden per minuut te laten typen. "Dat is met de huidige technologie onmogelijk", zegt Nick Ramsey. Hij doet onderzoek naar neuro-wetenschappen in het Universitair Medische Centrum.
"Wij zijn nu zover dat we tussen de twee en de vier letters per minuut kunnen typen. Ik kan me voorstellen dat we richting een paar woorden per minuut gaan, maar honderd woorden is gewoon pure kletskoek. Daarvoor moet een nieuwe techniek worden bedacht", zegt Ramsey. "En dat kan heel lang gaan duren."
Foutmarge
Daarnaast benadrukt Van Aalderen dat dit soort zaken veel training vereisen. "Je moet van tevoren afspreken wat welk signaal inhoudt. Daarnaast heeft de huidige techniek een vrij grote foutmarge. Dus hoe weet je dan zo zeker dat wat je denkt goed wordt begrepen door de computer?"
"Om te doen wat Facebook wil doen, moet je direct op de hersenen zitten", zegt Ramsey. "Maar dat wil het bedrijf niet omdat het een recreatief iets moet worden. Een plan dat ik dan op, lange termijn, nog meer kans van slagen geef is Neuralink, van Elon Musk." Dat bedrijf wil ooit elektroden in het brein stoppen en zo gedachten lezen.
Trillingen
Naast gedachtenlezen toonde Facebook ook een concept waarbij trillingen naar de huid worden gestuurd om woorden te verstaan. Over dat concept is minder duidelijkheid en het is dus ook minder concreet.
"Er is geen koppeling tussen de huid op je armen en het gebied in je hersenen dat met horen te maken heeft, dus ik weet niet zo goed hoe dat in zijn werk zou moeten gaan", zegt Van Aalderen. Waarschijnlijk moeten ook hier duidelijk afspraken worden gemaakt over wat welke trilling betekent.
