Schiphol moet veiligheid verbeteren, maar wat ging er dan mis?
Een bijna-botsing tussen een Boeing en een Airbus. Een vliegtuig dat per ongeluk van de taxibaan opstijgt. Een verkeersleider die vergeet dat er nog een vogelwacht op een startbaan staat. Het liep allemaal goed af, maar het kan een keer misgaan. Voordat Schiphol uitbreidt, moet de veiligheid daarom beter bekeken worden, vindt de Onderzoeksraad voor Veiligheid.
De raad benadrukt dat het veiligheidsniveau hoog is op de luchthaven. Maar de grenzen van de veiligheid komen in zicht, concludeert het rapport. "Ondanks onderzoeken en aanbevelingen van de Onderzoeksraad hebben zich opnieuw, soms vrijwel identieke, voorvallen voorgedaan. Als voorvallen zich blijven herhalen of als het aantal toeneemt, wijst dat mogelijk op kwetsbaarheden in het systeem."
In het rapport (.pdf) worden enkele oorzaken opgesomd. Zo wijkt het ontwerp van Schiphol af van de internationale norm, is er een structureel tekort aan luchtverkeersleiders en leiden regels voor geluidshinder tot complexe vluchtschema's. Bovendien ontbreekt een partij die de verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van de luchthaven.
Taxiroute bestuderen
De raad kwam tot zijn conclusie door nog eens te kijken naar 24 incidenten op Schiphol die al eerder werden onderzocht. Daarbij ging het in één geval om een ongeluk: de crash van Turkish Airlines in 2009. Bij alle andere gevallen waren er geen schade of slachtoffers.
In het rapport staat bijvoorbeeld een bijna-botsing beschreven tussen een startende Boeing en een Airbus die een doorstart moest maken. Die situatie kon zich onder meer voordoen doordat de luchtverkeersleider het extreem druk had. Ook bij de crash van Turkish Airlines speelde drukte een rol.
De ingewikkelde structuur van Schiphol veroorzaakte een gevaarlijke situatie in 2012: een tweemotorig vliegtuigje stak zonder toestemming een baan over na de landing, omdat de gezagvoerder bezig was de taxiroute te bestuderen. Een sleepvoertuig van de luchthaven maakte vier jaar later eenzelfde fout, waardoor een vliegtuig een doorstart moest maken.
Er is een fundamentele discussie nodig over de toekomst van de luchtvaart in Nederland.
Dit soort runway incursions, waarbij een vliegtuig, voertuig of persoon zich op een verkeerde plek bevindt, komen volgens de raad vooral voor bij vliegtuigen die niet regelmatig gebruikmaken van Schiphol.
In 2015 waren er 41 runway incursions, blijkt uit cijfers van de luchthaven. Daarbij ging het 36 keer om de minst gevaarlijke variant op een schaal van vier, waarbij er geen directe veiligheidsrisico's zijn. De laatste keer dat er echt bijna een botsing was, was in 2009.
Ondanks de opsomming van incidenten stelt de OVV dat er geen aanwijzingen zijn om aan te nemen dat Schiphol onveilig is. Van de bijna 500.000 vluchten die vorig jaar mochten vertrekken ging er maar bij een klein aantal iets fout.
Maar, stellen de onderzoekers, als we dat zo willen houden als de luchthaven verder groeit, dan zijn kleine aanpassingen niet meer voldoende. "Er is een fundamentele discussie nodig over de toekomst van de luchtvaart in Nederland."
