Smelten kleinere gletsjers Groenland onomkeerbaar
Wetenschappers van de Universiteit Utrecht hebben door onderzoek gemerkt dat de kleinere gletsjers en ijskappen van Groenland al twintig jaar geleden een kantelpunt bereikten, waardoor ze alleen nog maar verder afsmelten. Het verlies aan ijs versnelt hierdoor en dit proces is feitelijk onomkeerbaar geworden.
Het mechanisme dat dit veroorzaakt is van groot belang voor het voorspellen wanneer ook de veel grotere ijskap in het midden van Groenland zo'n kantelpunt bereikt, stelt het onderzoeksteam van de Utrechtse wetenschappers. Hun onderzoek is vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.
Spons
Normaal gesproken is de hoeveelheid smeltwater die in de warmere zomer wegstroomt ongeveer in evenwicht met de hoeveelheid sneeuw die in de winter valt. Maar dat evenwicht is weg sinds 1997, bleek tijdens het onderzoek.
Volgens hoofdonderzoeker Brice Noël werkt de sneeuwlaag als een soort van spons. Sneeuw bevat ook lucht - in tegenstelling tot vast opeengepakt gletsjerijs - en in die lucht kan smeltwater weer bevriezen. Als die lucht weg is, dan stroomt het smeltwater weg, de zee in.
De laag van samengedrukte sneeuw - firn genoemd - kan wel tot 100 meter dik zijn. Om de evenwichtssituatie te behouden heb je dus twee dingen nodig: sneeuw met open ruimte erin en een temperatuur die laag genoeg is om het smeltwater weer te kunnen laten bevriezen. Als aan een van beide voorwaarden niet meer wordt voldaan, verdwijnt het smeltwater en zal de gletsjer netto (winter en zomer verrekend) steeds sneller ijsmassa verliezen.
Dat dit proces zo belangrijk is voor deze kleinere ijskappen, is pas recent ontdekt. De kennis is van groot belang voor het onderzoek naar het smeltproces van de grote ijskap op het midden van Groenland. Die verliest netto ook al jaren veel ijs: 300 gigaton per jaar. Daarmee vormt Groenland de grootste bijdrage aan de zeespiegelstijging van dit moment (groter dan de ijskap van Antarctica of van alle kleinere gletsjers wereldwijd).
Toch, ter relativering: als het met deze snelheid doorgaat, duurt het nog 10.000 jaar voor de hele Groenlandse ijskap verdwenen is. Tegelijkertijd is er de grote angst dat het op enig moment veel sneller zal gaan. Helemaal als zich zo'n zelfde kantelpunt zal voordoen als nu dus al bij die kleinere gletsjers op Groenland.
Kantelpunt
Mede-onderzoeker Michiel van den Broeke denkt dat dat kantelpunt voor de grote ijskap in de buurt van de 2 graden mondiale opwarming ligt. "Het zou wel eens heel nauw kunnen luisteren", zegt hij.
Doel is om op korte termijn hier meer uitsluitsel over te kunnen geven. Liefst al volgend jaar, als het Klimaatpanel van de VN, het IPCC, in een rapport zal ingaan op de verschillen tussen anderhalve en 2 graden opwarming.
De opdracht om dit in kaart te brengen hebben de klimaatwetenschappers gekregen van de klimaattop in Parijs, in 2015. Op die top is afgesproken dat de temperatuurstijging op aarde 'ruim onder de 2 graden' moet blijven.