'Vijandige overnames zijn de donkere zijde van het kapitalisme'

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

Er wordt gejaagd en geaasd op Nederlandse bedrijven. Bij het Nederlands-Britse voedings- en zeepconcern Unilever lag eind februari ongevraagd een overnamebod van 134 miljard euro op de mat van het Amerikaanse Kraft-Heinz. En verfreus AkzoNobel heeft, eveneens ongevraagd, de concurrerende fabrikant PPG op z'n nek, ook een Amerikaans bedrijf.

Oud Shell-topman en supercommissaris, hij is onder meer president-commissaris bij Philips en ING, Jeroen van der Veer is niet helemaal verbaasd over de golf aan vijandige overnames. Geld is goedkoop, de rente is laag, bedrijven zitten riant bij kas, en de wisselkoers euro-dollar is gunstig, dus het is een uitgelezen moment.

Toch maakt hij zich zorgen. "Vijandige overnames zijn de donkere zijde van het kapitalisme", zegt Van der Veer in het NOS Radio 1 Journaal. "Je wilt niet dat globalisering betekent dat we in Nederland onze grote bedrijven gaan uitverkopen."

Volgens Van der Veer kijken Amerikaanse bedrijven vooral naar de aandeelhouderswaarde, naar winst en rendement en korte termijn. In Europa is veel meer oog voor de belangen van alle betrokkenen rond een bedrijf, zoals werknemers, leveranciers, klanten, samenleving.

"Een bedrijf heeft ook een grote sociale functie, denk aan banen en de samenwerking met universiteiten. De Amerikanen willen nu vooral profiteren van een kort ritje."

De roep klinkt om meer en betere beschermingsconstructies als een hekwerk rond bedrijven. De overheid zou wetten en regels moeten ontwikkelen tegen uitverkoop. "Tien jaar geleden vonden we complexe beschermingsconstructies niet wenselijk, maar de hele politieke situatie in de wereld en de globalisering heeft mijn denken doen kantelen."Bedrijven moeten minstens een half jaar de tijd krijgen en hebben om na te denken. "Daardoor voorkom je overhaaste en paniekerige besluitvorming bij een vijandig bod."

Maar bedrijven moeten niet teveel op de overheid leunen, ze kunnen en moeten zelf ook het nodige doen. Ze beschikken over een gereedschapskist aan mogelijkheden, betoogt Van der Veer. "Zorg voor langetermijnvisie, zorg voor langetermijnbeleggers zoals pensioenfondsen en vermogensbeheerders als Blackrock, keer regelmatig dividend uit, zorg dat je omgeving, politiek, vakbonden, samenleving en regelgevers je steunen. En zorg dat je financieel niet te gezond en te rijk bent, want daardoor ben je te aantrekkelijk.

Mobilisatie

Kraft-Heinz kreeg het deksel op de neus en droop af. Als ze toch nog een poging willen wagen mogen ze dat pas over een half jaar doen, zeggen Britse regels. PPG heeft minder geduld en laat zich niet zomaar afschrikken. Twee weken na het eerste bod van 21 miljard euro kwamen de Amerikanen gisteren met een nieuw en hoger bod van 22,4 miljard euro, maar ook dat wees AkzoNobel resoluut van de hand.

Ondertussen proberen bedrijven de hele omgeving te mobiliseren en aan hun kant te krijgen. Unilever zwaaide heftig met duurzaamheid, r&d, werkgelegenheid, de verschillen tussen beide bedrijven, lange- en kortetermijndenken, op winst beluste aandeelhouders versus de belanghebbenden, zoals klanten, leveranciers, werknemers en samenleving. Het vroeg en kreeg de steun van kabinet, ondernemingsraad en vakbonden.

Ook AkzoNobel vindt steun voor de afwijzing van het overnamebod. Vier provincies en vakbonden maken zich zorgen over de fabrieken en banen, en de politiek is verontrust.

Lastig

Maar PPG laat zich niet zomaar wegsturen. Topman Michael McGarry komt vandaag hoogstpersoonlijk naar Nederland om zijn kant van het verhaal te vertellen en uit te leggen dat hij het beste voor heeft met het bedrijf. AkzoNobel wil niet met hem praten, tot woede van sommige aandeelhouders.

"Ik weet het niet of AkzoNobel het gaat redden", zegt Van der Veer. "Een overname moet synergie geven en dat betekent samenvoegen of schrappen van fabrieken of onderzoeksplekken. En met garanties geven voor werkgelegenheid moet je altijd oppassen."

"Wat je de laatste jaren ziet is, dat als een overnemende partij maar heel veel biedt en probeert harde garanties te geven, je het nog een tijdje kunt vertragen, maar het wordt lastig."