Beschermde dieren en bouwprojecten, geen gelukkig huwelijk

• Paulus Houthuijs

  Redacteur Online

Natuurliefhebbers zijn in hun nopjes als ergens in de buurt een zeldzame diersoort, zoals een das, wordt gevonden. Maar het kan een nachtmerrie zijn voor bouwbedrijven, aannemers en vooral: de opdrachtgever die opdraait voor de vertragingskosten.

Zo kan de vondst van een dassenburcht bij een Utrechts bos mogelijk de geplande verbreding van de A27 vertragen. Volgens Rijkswaterstaat is het een onwaarschijnlijk scenario. Het werk in de buurt van de dassen begint pas in 2019.

Maar niet in alle gevallen is er tijd om een beschermd dier te ontzien én vertraging te voorkomen. "Niets ten nadele van de vogels of dieren", zegt Rielèn van der Hoek van Aannemersfederatie Bouw & Infra Nederland. "Maar het is voor opdrachtgever en uitvoerder erg lastig als je al halverwege een klus zit."

Een greep uit een aantal praktijkvoorbeelden:

De rugstreeppad

Dit beestje met de karakteristieke streep op zijn rug houdt van gebieden waar de grond is opgespoten. De padden worden dan ook regelmatig in bouwputten gevonden.

Van de Betuwelijn tot de Tweede Maasvlakte; de rugstreeppad drukte er zijn stempel op. Havenbedrijf Rotterdam legde in 2007 een aantal kunstmatige waterpoelen aan voor de zeldzame soort. Dat was nodig ter compensatie voor de uitbreiding van het havengebied. Het project kostte bijna twee ton.

Het geplaagde Betuwelijnproject kwam stil te liggen toen duidelijk werd dat het door de habitat van de rugstreeppad zou lopen. Het is onduidelijk hoe groot de schadepost was. Het bouwproject is in totaal miljarden euro's duurder geworden dan vooraf was begroot.

Ook bungalowproject Tuindorp in het Zuid-Hollandse Oosterheem werd vertraagd. Bouwvakkers moesten in 2014 het werk stilleggen totdat tot het beestje klaar was met zijn winterslaap.

De projectontwikkelaars van de Betuwelijn kregen ook nog te maken met de kamsalamander. Deze soort leefde zij aan zij met de rugstreeppad in de omgeving van het Gelderse Angeren. Voor beide amfibiesoorten moest een speciaal leefgebied worden aangelegd.

Het Brabantse Vught moest in 2000 een vergevorderd plan voor 280 woningen schrappen. De zeldzame salamander leefde in het gebied en moest met rust worden gelaten. De schade voor de gemeente werd geschat op miljoenen euro's.

Een populatie steenuilen zorgde in het Gelderse Laag-Soeren voor een jarenlang conflict. Sinds de jaren negentig was er gesteggel over de komst van een nieuwbouwwijk, in het leefgebied van de zeldzame uilen.

Vorig jaar oordeelde de Raad van State dat bouw van de wijk toch kan beginnen, zolang er maar niet in het broedseizoen wordt gewerkt en er extra maatregelen worden genomen.

In Noordwijkershout ging een streep door het plan voor de bouw van een motel en 120 bungalows toen in de duinen zandhagedissen werden gevonden. De rechter oordeelde dat het belang van de beestjes groter was dan dat van de lokale economie.

Ook als de Noordwijkse kust moet worden versterkt, zijn er speciale maatregelen vereist. Alle hagedissen in het duingebied worden dan eerst gevangen en verplaatst. Pas na de verhuizing mag het werk beginnen.

Jaap Dirkmaat van stichting Das en Boom zet zich in voor de bescherming van dassen en andere bedreigde soorten. Hij werd in het NPO Radio 1 Journaal geïnterviewd over de dassenburcht in bos Amelisweerd, naast snelweg A27. Dirkmaat zei dat verhuizing van de dieren een optie is, omdat ze daar waarschijnlijk niet langer dan een jaar wonen.

"Als er duidelijke bouwafspraken zijn en alles juridisch rond is, en men opeens zegt 'oh er is een das gevonden, nou kan het niet meer', dan kan je in dit land op een gegeven moment helemaal niets meer", zei Dirkmaat. "Er kan altijd wel ergens een beschermde diersoort neerstrijken."