Facebook gaat ook in Nederland nepnieuws aanpakken
NU.nl en Nieuwscheckers, een initiatief van de Universiteit Leiden, gaan op korte termijn voor Nederland berichten op Facebook fact-checken. Dat zegt Patrick Walker, hoofd media van Facebook in Europa, in een interview met de NOS. Facebook zegt nog in gesprek te zijn met andere nieuwsorganisaties.
Het gaat volgens Facebook om nepnieuws dat gemaakt is met financiële motieven, bijvoorbeeld door Macedonische tieners, of met het doel om desinformatie te verspreiden. Hoeveel er hiervan in Nederland op Facebook rondgaat is volgens Walker niet duidelijk. "We hopen daar met dit initiatief achter te komen." In de VS gaat het om een paar berichten per dag.
Niet iedereen enthousiast
Facebook is al een paar weken in gesprek met Nederlandse nieuwsorganisaties. Op een besloten bijeenkomst in januari heeft Walker er met hoofdredacteuren van veel Nederlandse nieuwsorganisaties over gesproken. Niet iedereen was direct enthousiast om mee te doen.
Sommigen vroegen zich af waarom ze Facebook zouden helpen. "Je zag inderdaad dat de meningen uiteenliepen en dat mag. We blijven met andere partijen in gesprek", zegt Walker. Hij hoopt dat er later meer partijen aanhaken.
De werkwijze is hetzelfde als in andere landen. Gebruikers kunnen melding maken van berichten waarvan ze twijfelen aan de echtheid. Pas als beide organisaties het nieuws als onwaar hebben bestempeld, komt dat er op Facebook bij te staan in de vorm van een banner. Ook kan het bericht lager in het nieuwsoverzicht terechtkomen.
Het is volgens Facebook niet de bedoeling dat de berichten ook worden verwijderd. "We willen gebruikers meer context geven, zodat ze beter weten wat ze kunnen vertrouwen en delen", zegt Walker. "Om er zeker van te zijn dat in alle landen er op dezelfde manier wordt gecheckt is er één handleiding waar iedereen zich aan houdt."
Dicht op het vuur
"We vinden het prettig om dicht op het vuur te zitten als het gaat om dit probleem en ik vind het ook een taak van de journalistiek", zegt NU.nl-hoofdredacteur Gert-Jaap Hoekman. "Facebook is een platform waar heel veel mensen hun nieuws vandaan halen en we dragen er graag aan bij om te zorgen dat zij geen nepnieuws voorgeschoteld krijgen."
Vanuit de Universiteit Leiden organiseren twee docenten journalistiek het fact-checken, het gaat om Peter Burger en Alexander Pleijter. "Hoe het er precies gaat uitzien weten we nog niet, dat hangt ervan af hoeveel Facebook door gaat sturen", zegt Burger.
Burger verwacht geen berichten tegen te komen zoals die van de Macedonische tieners, die met financiële motieven zijn geschreven. "Ik stel me zo voor dat we bijvoorbeeld citaten van politici en foto’s die circuleren gaan controleren op echtheid. Ik denk niet dat we veel echt zeer neppe berichten zullen tegenkomen zoals die er in de VS wel waren."
Andere media
De NOS doet bij de start niet mee aan het initiatief. Hoofdredacteur Marcel Gelauff: "We zien op dit moment geen meerwaarde in de plannen van Facebook. Het was ons niet duidelijk wat het de NOS zou opleveren, op journalistiek vlak. Bovendien heb ik het idee dat er in Nederland weinig tot geen sprake is van nepnieuws dat voor echt nieuws wordt aangezien."
Ook NRC doet niet mee. ""Natuurlijk vinden wij dat nepnieuws bestreden moet worden en dat doen we zo goed en zo kwaad als we kunnen", zegt hoofdredacteur Peter Vandermeersch. "Maar het is gek dat Facebook ons daarvoor wil inzetten."
RTL Nieuws wilde niet zeggen waarom ze niet meedoen. Thomas Bruning, secretaris van de NVJ, de Nederlandse belangenorganisatie voor journalisten, spreekt van een ongezonde situatie.
Volgende fase in nepnieuws
Nepnieuws bestaat nu nog vooral uit tekstberichten, maar daar lijkt verandering in te komen. De Amerikaanse Universiteit van Stanford en het Max Planck Instituut in Duitsland doen onderzoek naar videomanipulatie, waarbij er willekeurig beeld van bijvoorbeeld CNN kan worden gemanipuleerd. Daardoor zou je president Trump alles kunnen laten zeggen wat je wil.
Het is zo een stuk lastiger om de beelden te verifiëren. "We moeten daarvoor blijven waken", zegt Walker desgevraagd. "Ik verwacht dat we daar in de toekomst in onze check-processen meer op gaan letten."
Tegen NRC zei brigadegeneraal Hans Folmer, commandant van het Defensie Cyber Commando, gisteren bezorgd te zijn over de ontwikkeling.
