'Landen die wapens hebben gekocht, gaan ze nu daadwerkelijk gebruiken'
Verontrustende cijfers over de internationale wapenhandel:
- India was goed voor 13 procent van alle import.
- Saudi-Arabië staat nu op nummer 2 na een verdubbeling van de defensie-import.
- China staat tegenwoordig met stip op nummer 3 in de lijst van wapenexporteurs, na de VS en Rusland.
Sinds het einde van de Koude Oorlog werden er wereldwijd niet zo veel wapens verhandeld als de afgelopen tijd, blijkt uit een nieuw rapport van denktank SIPRI. Het wordt er allemaal niet veiliger op, vrezen de onderzoekers.
"We zien hoe landen steeds assertiever zijn in het gebruik van militaire middelen", zegt de Nederlandse onderzoeker Pieter Wezeman, die meewerkte aan het rapport. "Neem bijvoorbeeld China, dat steeds meer de vloot en luchtmacht inzet in de Zuid-Chinese Zee. Er is nog niet echt geschoten bij die kleine aanvaringen, maar door telkens contact groeit het risico van een escalatie."
Wezeman wijst erop dat zoiets in het Midden-Oosten al is gebeurd. Nadat Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten veel geld hadden uitgetrokken voor defensie, mengden ze zich in de strijd in Jemen. "Landen in het Midden-Oosten die wapens hebben gekocht, gaan ze nu ook daadwerkelijk gebruiken. Ze zijn veel actiever in het nastreven van hun veiligheidsbelangen met militaire middelen."
In de periode van 2012 tot 2016 groeide de internationale wapenhandel met 8,4 procent. In de jaren sinds 2002 zijn de uitgaven gestaag toegenomen. Het aandeel van Europa slonk, dat van Azië en het Midden-Oosten groeide. Dat kan de problemen vergroten, vreest Wezeman.
"De wapenhandel is voornamelijk gestegen in gebieden waar weinig aan wapenbeheersing wordt gedaan. En dat terwijl deze landen juist met elkaar praten over het beperken van hun wapenarsenaal. Zoiets kan leiden tot een wapenwedloop."
"De landen zelf zijn absoluut van mening dat ze de wapens nodig hebben om zich te verdedigen tegen een dreiging, intern of extern. Toch kun je je ook afvragen waarom die landen nog niet met elkaar om tafel zitten om de problemen te bespreken en een wapenwedloop te voorkomen. Daar zouden ze veel harder aan kunnen werken."
Wezeman vindt dat de landen die wapens verkopen ook meer kunnen doen. De VS is goed voor een derde van alle wapenverkoop, gevolgd door Rusland (23 procent), China, Frankrijk en Duitsland (respectievelijk 6,2, 6 en 5,6 procent).
"Het is niet alleen een taak voor de landen zelf. De exportlanden kunnen een grotere rol spelen, door landen te helpen bij toenadering en op regionaal niveau aan wapenbeheersing te doen."
Daarbij spreekt Wezeman ook Nederland aan, dat net buiten de top-10 van exportlanden valt. Nederland leverde de afgelopen jaren bijvoorbeeld fregatten aan Indonesië en tanks aan Jordanië. "Daarbij moet altijd de vraag worden gesteld of dit in het belang is van de regio. Bestaat er een welgeformuleerde veiligheidspolitiek als je kijkt naar de regio's waar die wapens naartoe gaan?", vraagt Wezeman zich af. "Ik denk dat het antwoord kan tegenvallen."
