'Srebrenica-museum verzoent, maar het verhaal is nog niet af'
In de slaapzalen en het hoofdkwartier waar tot 1995 het Nederlandse VN-bataljon in Srebrenica was gehuisvest, is vandaag een expositie geopend over de val van de moslim-enclave. De tentoonstelling is bedoeld als teken van verzoening, maar ook voor alle geïnteresseerden. Voor het inrichten van de tentoonstelling werkten de Nederlandse vredesorganisatie Pax en Herinneringscentrum Westerbork samen met verschillende moslimbelangenorganisaties en het herinneringscentrum in Potocari.
De herinnering aan het verleden is voor alle betrokkenen pijnlijk: voor de nabestaanden van de 8000 moslimmannen die in 1995 werden vermoord door Bosnisch-Servische troepen en voor de veteranen van Dutchbat. Een aantal van hen was bij de opening.
De huidige inwoners van Srebrenica zijn voornamelijk Bosnische Serviërs, maar daar is de gedachte aan verzoening nog ver weg. Zij zijn niet betrokken bij de tentoonstelling, en ze kwamen niet bij de openingsplechtigheid.
Een van de aanwezige Dutchbatters is Olaf Nijeboer. Hij ziet in de tentoonstelling een stap richting normalisering van de relaties, zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
"Aan de ene kant wordt het verhaal van de nabestaanden verteld en aan de andere kant het verhaal van de Dutchbatters", zei Nijeboer. "Tussen die verhalen zitten grote verschillen. Die moesten overbrugd worden, maar dat is goed gelukt."
Evenwichtig beeld
Volgens Nijeboer geeft de tentoonstelling een genuanceerd en evenwichtig beeld van wat zich tijdens de val van Srebrenica precies heeft afgespeeld. "Dat draagt zeker bij aan verzoening, maar er moeten nog wel stappen worden gezet om goed contact met de nabestaanden te kunnen krijgen."
Er is hier en daar al contact tussen individuen en nabestaandenorganisaties, weet Nijeboer. "Maar er is nog geen officiële manier gevonden om samen aan de verzoening te werken."
Gemiste kans
Maar als het gaat om de verwerking van het verleden is er nog een partij: de Bosnische Serviërs. Hun militairen waren verantwoordelijk voor de massamoord, maar ook de huidige bewoners van Srebrenica zijn overwegend Bosnische Serviërs. Zij zijn niet betrokken bij de tentoonstelling, velen wisten helemaal niet dat die er zou komen. De burgemeester van de stad was wel uitgenodigd voor de opening, maar hij kwam niet. Inwoners zijn verbaasd dat de tentoonstelling vooral door Nederlanders is gemaakt.
Volgens correspondent Marcel van der Steen is het een gemiste kans: "De curator zegt dat het onmogelijk was om de Bosnische Serviërs erbij te betrekken, maar het is jammer dat dat niet eens is geprobeerd." Nu verwijst niets naar hun ervaringen, en naar hun doden. "De organisatie van de tentoonstelling was volledig gericht op de moslim-slachtoffers, ze hebben geen aandacht besteed aan de mensen die hier in de buurt wonen."
Veteraan Nijeboer vindt het niet moeilijk om terug te zijn in Srebrenica. "Het is een reis die ik gelukkig al eerder heb gemaakt. Het is een terugzien van een plek waar toch ervaring en geschiedenis liggen. Bij anderen is er nog wel veel emotie, maar dat is ook goed."
Met de tentoonstelling is het verhaal dan ook nog lang niet af, zei Nijeboer. "De media hebben vooral in het begin een beeld geschetst dat niet overeenkomt met wat er eigenlijk gebeurd is. Als iemand een bepaald beeld heeft, kun je je daar heel hard tegen verzetten, maar het beeld is er wel. Voor ons is dat natuurlijk ook zo. Wij hebben ook vragen."
De tentoonstelling is niet alleen een poging tot verzoening, zegt curator Monique Brinks, het is ook bedoeld voor de vele belangstellenden die Srebrenica elk jaar bezoeken. Er komen veteranen, maar ook gewone toeristen uit Nederland die de plaatsnaam kennen. En natuurlijk de nabestaanden, schoolklassen, en veel mensen komen rond de jaarlijkse herdenking op 11 juli naar Srebrenica. Zij krijgen nu meer informatie over wat er in 1995 gebeurd is.
De tentoonstelling werd samengesteld door historicus Monique Brinks van Kamp Westerbork. Correspondent Marcel van der Steen bracht eerder alvast een bezoek aan het museum.
De tentoonstelling is in de voormalige slaapzalen van Dutchbat. "Er is veel veranderd. Het gebouw is gerenoveerd, maar er zijn wel elementen gebruikt van toen. Daar zie je wel herkenning."
Nijeboer en andere Dutchbatters wilden zich bij de opening terughoudend opstellen, zei hij. "We moeten ons niet opdringen. Het is fijn dat we samen met de nabestaanden kunnen kijken naar het resultaat. Ik heb begrepen dat ook zij tevreden zijn. Ik denk dat we een goede tentoonstelling tegemoet kunnen zien."
