Meer fijnstof achter het fornuis dan langs de snelweg

Denk je aan blootstelling aan fijnstof, dan doemt al snel het beeld van drukke snelwegen op en de longen van de mensen die er in de buurt wonen. Uit onderzoek van TNO in het tv-programma De Kennis van Nu blijkt echter dat de blootstelling aan fijnstof tijdens en na het koken binnenshuis veel groter is dan de gemiddelde niveaus buiten.

Bij het bakken en braden worden namelijk veel fijnstofdeeltjes de lucht in geslingerd. Doordat nieuwe huizen goed geïsoleerd zijn en afzuigkappen ofwel uitstaan, ofwel niet goed genoeg werken, blijven de deeltjes urenlang in de lucht hangen.

Rugzak

In een experiment gaf TNO onderzoeker Ajoeka Pronk een aantal mensen een rugzak vol meetapparatuur mee. Ze droegen die een week lang elke dag en de rugzak mat doorlopend het fijnstof in de lucht.

"Deze mensen brachten 90 procent van hun tijd binnen door", vertelt Pronk in het radioprogramma Nieuws & Co. "Ook ongeveer 90 procent van de blootstelling aan fijnstof liepen ze binnen op. Toen we daar verder op inzoomden, zagen we dat de blootstelling vooral plaatsvond tijdens en na het koken en dan vooral in de avond."

Hoge niveaus

In de dampen die vrijkomen bij koken zit heel veel fijnstof. Dat blijkt uit het onderzoek van Piet Jacobs. In proefkeukens bij TNO meet hij het fijnstof dat vrijkomt bij koken met verschillende pannen, afzuigkappen, temperatuur van de pan en ventilatie.

Vooral bij het braden van vlees en het wokken van groente komt veel fijnstof vrij. In de uitzending van het televisieprogramma De Kennis van Nu is te zien hoe bij het bakken van hamburgers het aantal microgram fijnstof per kubieke meter oploopt tot 670. Dat terwijl de door de WHO gehanteerde norm voor fijnstofdeeltjes onder de 2,5 micrometer op 10 microgram/m3. Daarmee ligt de blootstelling zestig keer hoger dan de norm die voor de gemiddelde jaarlijkse blootstelling in de buitenlucht is opgesteld.

"Goede kookafzuiging is heel belangrijk," zegt Jacobs. En dat blijkt een probleem. Voor een goede afzuiging heeft een afzuigkap minimaal een vermogen van 300 m3/uur nodig. Het onderzoek van TNO laat zien dat dit in een aantal huizen slechts 40 m3/uur was.

Volgens de bouwregelgeving moet die capaciteit minimaal 75 m3/uur zijn. Dat vindt Jacobs dan ook veel te laag. Zeker in goed geïsoleerde nieuwe huizen kan de kooklucht (en daarmee het fijnstof) uren blijven hangen. Bovendien worden er steeds meer open keukens gebouwd en kun je niet de keukendeur dichtdoen om verspreiding van de kooklucht naar bijvoorbeeld de woonkamer te voorkomen.

Zet je afzuigkap aan

Hoe schadelijk de dagelijkse blootstelling aan deze hoge concentraties fijnstof is, moet vervolgonderzoek uitwijzen. "Over de impact van het fijnstof binnen op de gezondheid is nog niet veel bekend," zegt Pronk.

"We weten dat fijnstof effecten heeft op de luchtwegen en op het hart en de vaten, maar dat komt vooral uit studies die in de buitenlucht zijn gedaan."

Toch is wachten op de resultaten van het vervolgonderzoek niet verstandig. Zet dus de afzuigkap aan als je kookt en let bij het aanschaffen van een nieuwe afzuigkap niet alleen op z’n looks.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)