Beter eten moet van alle kanten, maar 'doe het vooral in de Bonus'

We moeten minder voedsel consumeren. En wat we consumeren, moet duurzamer. Dat zegt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Maar willen we dat wel, ons voedingspatroon aanpassen? Ja, zegt consumptiesocioloog Hans Dagevos aan de Wageningen University. "Mensen zijn echt niet alleen maar met hun portemonnee bezig."

Het RIVM kwam vanmorgen met het rapport Wat ligt er op ons bord. Daarin pleit het instituut ervoor dat de overheid duurzaam en gezond eten moet stimuleren. De eetgewoonten van de consument zijn nu verspillend, milieubelastend en ongezond. En dat moet anders, meent het instituut.

Hoe dat zou moeten? "Je zou het voor de consument makkelijker moeten maken om gezond en duurzaam te eten", zegt Nancy Hoeymans, een van de onderzoekers. "Dus het aanbod in winkels verbreden. En denk aan de Albert Heijn die dit soort producten in de Bonus gooit en aan de indeling van de schappen in de supermarkt."

"Dat advies snijdt zeker hout", zegt Dagevos. Volgens hem sluit het aan bij wat wetenschappers al jaren zeggen. De overheid moet daarin een voortrekkersrol spelen, al is die dat de laatste jaren al iets meer gaan doen, zegt hij. Het is ook noodzakelijk, omdat we anders voor veel meer kosten komen te staan door de negatieve effecten waar het RIVM over spreekt.

"In 2010 was het credo nog marktwerking. Bedrijven en consumenten zouden dat zelf wel oplossen. Inmiddels is het wel duidelijk dat dat alleen niet werkt." Dat zegt niet dat bedrijven en consumenten stilzitten, zegt Dagevos. "Bedrijven willen wel, maar ze willen zich gesterkt voelen door de overheid. Ze verwachten een visie, een stip aan de horizon waar ze naartoe kunnen bewegen."

Volgens Dagevos geven we nu 10 tot 11 procent van ons budget uit aan voedsel. Als dat door duurzamere productie iets zou stijgen, is dat volgens hem voor veel mensen niet zo'n probleem. "Stel dat we straks 15 procent zouden uitgeven aan voedsel, dan tekent dat alleen maar de waardering die we voor het beter eten hebben."

Daarnaast denkt hij dat niet alles duurder wordt. "Ik denk dat het vooral om dierlijke producten zal gaan."

Toch is er nog een ander probleem, zegt Henk Westhoek van het Planbureau voor de Leefomgeving, dat ook onderzoek naar voedsel doet. "Mensen zijn al veel bewuster bezig met eten en de vleesconsumptie in Nederland daalt al iets. Maar tegelijkertijd is de verwachting dat de totale vleesconsumptie in de wereld zal stijgen, bijvoorbeeld in Azië."

Mensen moeten volgens hem daarom enerzijds bewust worden gemaakt van de gevolgen van vleesconsumptie, en anderzijds ook leren gezond te eten. Ook hij ziet een belangrijke taak voor supermarkten en restaurants. "Neem Van der Valk, dat een proef deed met minder vlees en meer groenten. Als je de hele voedselomgeving aanpast, maken mensen ook andere keuzes."