'Veel minder darmkanker en sterfte door bevolkingsonderzoek'
Het bevolkingsonderzoek naar darmkanker gaat vruchten afwerpen. Dat stelt Marjolein Greuter van het VUmc in haar promotie-onderzoek. Na dertig jaar screening op darmkanker zal het aantal gevallen met ruim een derde zijn afgenomen en de sterfte aan darmkanker met bijna de helft.
Greuter heeft een wiskundig model ontwikkeld, waarmee ze heeft berekend wat de invloed is van het in 2014 ingevoerde bevolkingsonderzoek.
Na dertig jaar bevolkingsonderzoek zal de jaarlijkse sterfte aan de ziekte volgens Greuter met 47 procent gedaald zijn en zullen er jaarlijks 35 procent minder darmkankergevallen bij komen. Die uitkomsten komen ongeveer overeen met de verwachtingen tijdens de lancering van het bevolkingsonderzoek, nu drie jaar geleden.
Om deze resultaten te bereiken zijn jaarlijks 110.000 coloscopieën nodig. Een coloscopie is een belastend inwendig darmonderzoek waarbij een buigzame slang in de darm wordt gebracht. Aan de slang zitten een cameraatje en een lampje.
Ongeveer één op de vijf coloscopieën geeft een vals-positieve uitslag. Dat leidt tot onnodig vervolgonderzoek en jaagt mensen zonder reden de stuipen op het lijf. Bovendien mist de ontlastingstest die wordt gebruikt bij het bevolkingsonderzoek ongeveer één op de vier gevallen waarin wel vervolgonderzoek geboden is.
Kosteneffectief
Toch is het bevolkingsonderzoek goedkoper dan het uitsluitend behandelen van darmkanker, constateert Greuter.
De animo voor deelname aan het bevolkingsonderzoek was vanaf het begin groter dan verwacht. Dat leidde tot grote drukte en wachtlijsten in ziekenhuizen voor het maken van een coloscopie en voor andere behandelingen.
Verbeteringen
Greuter ziet nog veel ruimte voor verbeteringen. De ontlastingstest die wordt gebruikt heeft, schrijft ze, "een relatief lage sensitiviteit voor kanker". Met andere woorden, de darmkankertest mist te veel gevallen van mogelijke darmkanker en in ongeveer een kwart van de gevallen geeft de test een zogeheten vals-negatieve uitslag.
Critici spraken ten tijde van de keuze door het RIVM voor deze ontlastingstest zelfs van de "Fyra onder de poeptesten".
Onrust
Greuter wijst in haar proefschrift op mogelijkheden om het bevolkingsonderzoek efficiënter uit te voeren en tegen lagere kosten. Daarvoor de waarde waarbij gesproken wordt van een positieve uitslag wat verlaagd worden. Tegelijk moet de tijd tussen de verschillende rondes van het bevolkingsonderzoek, nu twee jaar, verlengd worden.
Bij zo'n aanpak blijft het gunstige effect van het bevolkingsonderzoek behouden, terwijl het voor de deelnemers makkelijker wordt en de totale kosten omlaag gaan.