Ook 25 jaar na het Sovjet-communisme nog overal hamers en sikkels

• David Jan Godfroid

  Correspondent

Vladimir Iljitsj Lenin kijkt streng uit over het stadsplein van Orjol, in het zuidwesten van Rusland, terwijl de sneeuw met bakken uit de lucht komt. In de hele stad wemelt het overigens nog van de hamers en sikkels en andere symbolen van de Sovjet-Unie.

Het standbeeld van Lenin, oprichter van de Sovjet-Unie, neemt een centrale plaats in in de stad. Net als de ideologie die hij vertegenwoordigde. Het communisme is nooit weg geweest uit Orjol. De huidige leider van de Communistische Partij van de Russische Federatie (KPRF), Gennadi Zjoeganov, is er geboren.

25 jaar is er verstreken sinds er een eind kwam aan de communistische Sovjet-Unie; decennia lang dé ideologische tegenstander van het Westen. Het is er in die periode zeker niet beter op geworden, vinden ze in Orjol.

De industrie waar de inwoners zo trots op waren is grotendeels verdwenen; de staalfabriek waar 14.000 mensen werkten, de computerfabriek, de machinefabriek en nog veel meer. "Dat betekent dat er nauwelijks werk meer is", zegt Anatoli Morozov, 'veteraan' van de KPRF.

"Gespecialiseerde arbeiders en ambachtslieden werken nu af en toe op de markt om geld te verdienen om brood te kunnen kopen voor hun gezinnen, voor zichzelf." Die ellende was Orjol bespaard gebleven als de Sovjet-Unie was blijven bestaan, dat weet Morozov wel zeker.

De KPRF wil dat de staat zijn greep op de economie versterkt, zoals ook in de Sovjetperiode het geval was. "Wij gaan uit van het standpunt dat de schatten van de staat van de bevolking zijn", zegt de leider van de KPRF in Orjol, Vasili Ikonnikov. "Maar wat we vandaag de dag zien, is dat de rijkdom van het land alleen door grote privébedrijven wordt gebruikt."

De nostalgie naar voorbije tijden is niet aan iedereen besteed. Als een groepje jongeren naar de belangrijkste kenmerken van de Sovjet-Unie wordt gevraagd, noemen ze: tekorten aan van alles en nog wat, onderdrukking en persoonsverheerlijking van Stalin.

En zelfs onder communisten is de KPRF niet onomstreden. Andrej Roslov werd de partij uitgegooid omdat hij kritiek had geuit. Volgens hem lopen de communisten veel te veel aan het handje van president Poetin en zijn partij Verenigd Rusland. De gouverneur van de regio Orjol heeft zijn baantje alleen te danken aan een deal met de partij van Poetin, zegt hij.

In Moskou waait onder aanvoering van premier Medvedev een veel te liberale wind, vindt Roslov. De KPRF ziet eigenlijk nauwelijks tegenstellingen tussen zichzelf enerzijds en Medvedev en Verenigd Rusland anderzijds. Tot groot verdriet van Roslov: "De partij moet haar koers verleggen, ze moet een échte oppositiepartij worden."

Maar Roslov is in de minderheid. De meerderheid wil juist eenheid. In Moskou, in Orjol. Zeker in tijden waarin Rusland volgens de communisten (en niet alleen volgens hen) weer wordt bedreigd door de Amerikanen, door de NAVO, door het Westen als geheel. Zij zien Poetin als de nationale leider, de ware patriot die die bedreigingen het hoofd biedt. Dat Poetin bepaald geen communist is, nemen ze voor lief.