Experts: geheime diensten krijgen te veel macht door nieuwe wet

Een wet waarover deze week in de Tweede Kamer wordt gesproken, geeft de geheime diensten wel erg veel macht zonder dat daar genoeg onafhankelijk toezicht tegenover staat. Dat schrijven 29 terrorisme- en privacy-experts in een brief aan de Tweede Kamer. De wet geeft de geheime diensten onder andere ruimere bevoegdheden om internetverbindingen af te tappen.

"De geheime dienst kan straks te makkelijk zijn gang gaan", zegt hoogleraar Nico van Eijk van de Universiteit van Amsterdam, een van de initiatiefnemers van de brief. De brief werd ook ondertekend door terrorisme-experts Beatrice de Graaf en Jelle van Buuren, evenals privacydeskundigen en experts in computerbeveiliging.

Een van de bezwaren is dat de geheime diensten AIVD en MIVD ook technologieën kunnen gaan inzetten die nu nog niet mogelijk of praktisch onhaalbaar zijn. "Denk aan het analyseren van dna - misschien is iemand met een bepaald gen wel vaker een terrorist", zegt Van Eijk. "Of denk aan het stiekem aanbrengen van een afluisterapparaat in iemands lichaam."

De geheime diensten mogen daar volgens Van Eijk met de nieuwe wet toe over gaan zonder dat er echt een discussie over kan worden gevoerd. Wat de experts betreft, wordt daar vooraf een debat over gevoerd, voordat zo'n nieuwe techniek wordt ingezet. In andere landen gebeurt dat al, stelt Van Eijk.

Sneller weggooien

Daarnaast moeten de geheime diensten informatie van burgers die nergens van worden verdacht, zo snel mogelijk verwijderen, stellen de critici. Volgens de huidige versie van de wet mag die informatie drie jaar worden bewaard. In andere landen is dat vaak korter, tekenen ze aan.

Ook het toezicht op de geheime diensten moet beter. Straks zijn er drie instanties die toezicht houden en dat is onoverzichtelijk en onhandig, vinden de ondertekenaars. In plaats daarvan zou een gespecialiseerde rechtbank de geheime diensten moeten beteugelen.

Volgens het kabinet is de nieuwe wet nodig om terrorisme te kunnen bestrijden. Volgens de bestaande wet mogen de geheime diensten alleen taps plaatsen bij individuele personen; straks kan dat op veel grotere schaal. Ook mogen ze straks mensen hacken die zelf niet worden verdacht, om zo bij een doelwit te komen.