Eerste kunstgrasonderzoeken: relatief veel kankerverwekkende stoffen
58 van 60 onderzochte kunstgrasvelden met rubbergranulaat bevatten kankerverwekkende stoffen. Een speciale gezondheidsnorm voor deze velden is er nog niet, maar het gaat in al deze gevallen om hogere concentraties dan is toegestaan in consumentenproducten. Volgens hoogleraar toxicologie Martin van den Berg gaat het om hogere concentraties dan je "vanwege de gezondheid zou moeten willen".
Bandenbranchevereniging VACO doet op honderden velden onderzoek naar de hoeveelheid kankerverwekkende stoffen in de granulaatkorrels die op kunstgrasvelden liggen. De aanleiding voor het onderzoek was een uitzending van Zembla, waarin wetenschappers stelden dat korrels van vermalen autobanden meer kankerverwekkende stoffen bevatten dan om gezondheidsredenen wenselijk is. Hoe hoog de concentratie kankerverwekkende stoffen is, was tot dusver niet bekend. Onderzoek door het RIVM moet dat duidelijk maken.
De NOS mocht de resultaten van vijftig onderzoeken inzien van de VACO en heeft die vergeleken met tien andere onderzoeken van voetbalvelden in de omgeving Oss en Eindhoven.
Kankerverwekkende stoffen
De resultaten van de zestig onderzoeken laten een duidelijk beeld zien. Alle velden zijn onderzocht op acht aantoonbaar kankerverwekkende stoffen. Van de acht stoffen zijn er vier die op veel velden in hogere concentraties zijn aangetroffen. Gemiddeld overschrijden deze stoffen de normen voor consumentenproducten tussen de 1,5 en 3,7 keer. Op de meest vervuilde velden zijn concentraties gevonden van stoffen die zelfs zes keer deze norm overschrijden.
Op twee na bevatten alle velden minimaal één kankerverwekkende stof met een hogere concentratie dan bij consumentenproducten is toegestaan. Bij meer dan de helft van de velden zijn zelfs vier kankerverwekkende stoffen met hogere concentraties gevonden.
Veilig
Op dit moment is de consumentennorm niet van toepassing op rubbergranulaat. De velden voldoen daarom aan alle officiële eisen en de bandenbranche beschouwt de velden als veilig. Een aantal wetenschappers vindt echter dat rubbergranulaatkorrels moeten worden beoordeeld als een consumentenproduct, omdat sporters huidcontact maken met de korrels en kinderen de korrels in hun mond kunnen krijgen. Het Europees Parlement in Brussel denkt momenteel na over de vraag of de korrels op de velden inderdaad als consumentenproduct moeten worden gezien.
Hoogleraar toxicologie Martin van den Berg is een van de wetenschappers die vinden dat de strengere norm zou moeten gelden voor rubbergranulaatkorrels. "De cijfers laten op bijna alle velden hoge waarden zien bij een aantal aantoonbaar kankerverwekkende stoffen. Zeker bij materialen waar kinderen mee spelen of die ze in hun mond kunnen doen, moet je dat om gezondheidsredenen niet willen."
Onduidelijkheid
Hoe schadelijk de kankerverwekkende stoffen zijn, weet niemand. Er is geen wetenschappelijk onderzoek dat laat zien wat de effecten zijn van het langdurig in aanraking komen met rubbergranulaatkorrels. Dat de stoffen kankerverwekkend zijn, staat vast. Maar hoe groot de blootstelling mag zijn voordat het schadelijk is voor de gezondheid, is nooit onderzocht. Ook het RIVM doet daarom onderzoek. Voor Kerst hoopt het RIVM resultaten te presenteren van 200 voetbalvelden, en een literatuuronderzoek naar de schadelijkheid van de stoffen.
Het RIVM oordeelt dat de velden veilig zijn om op te sporten, maar adviseert om kinderen er niet op te laten spelen, anders dan sporten. Ook adviseert het instituut sporters om na afloop te douchen. Van den Berg kan zich vinden in dat advies. "Als je kunt uitwijken naar gewoon gras zou ik dat doen. Is dat niet mogelijk, dan is douchen inderdaad een goed advies."
Voetbalclub Wildervank in Veendam heeft de trainingen van morgen op de kunstgrasvelden afgelast na de berichten over de concentraties kankerverwekkende stoffen op de velden. Het bestuur gaat in overleg met de gemeente hoe nu verder. Na de Zembla-uitzending besloten ook veel clubs om de kunstgrasvelden niet meer te gebruiken.
Het ministerie van Volksgezondheid, de KNVB en de Vereniging Sport en Gemeenten willen niet reageren op de bevindingen. Ze wachten het onderzoek van het RIVM af.
