Europa is in opstand tegen Europa
Een golf van onbehagen trekt door Europa. Politieke partijen die zich afzetten tegen de gevestigde orde krijgen steeds meer voet aan de grond. Maar de verschillende bewegingen zijn niet onder één noemer te vangen.
Het zijn vaak tegen-partijen. Tegen Europese bemoeienis, tegen migranten en voor bescherming van de eigen cultuur. Soms nationalistisch en voor anti-EU-partijen opvallend vaak gekozen in het Europees Parlement.
Volgende week gaan de Oostenrijkers en de Italianen naar de stembus en dan hebben we een eerste indicatie van hoe groot het gevoel is dat het anders moet in Europa.
Italianen zijn bang dat hun mooie tradities gevaar lopen.
We beginnen in Italië. Er is een groot gevoel van ontevredenheid over de heersende politieke klasse. Woorden als zakkenvullers en nietsnutten vallen regelmatig als er over de politiek wordt gesproken.
Op zich is dat niks nieuws, zegt correspondent Rop Zoutberg. Forza Italia bestaat al sinds de jaren 90 van de vorige eeuw. Berlusconi wist als bijna anti-politicus veel stemmen te trekken. "Nu komt daar het onbehagen over de komst van veel migranten naar Italië bij", legt Zoutberg uit. "De Italianen zijn bang dat hun mooie tradities gevaar lopen."
Hoe Italië denkt, kunnen we volgende week zien als er gestemd wordt over een grondwetswijziging. Zoutberg: "Onmacht en ontevredenheid hangen als een deken om die verkiezing heen. Het gaat niet meer over een referendum. Partijen die streng zijn voor Brussel en een hard standpunt innemen over vluchtelingen, kunnen op veel steun rekenen."
"We moeten Lega Nord in de gaten houden", zegt Zoutberg. "Die partij is vooral populair onder de middenklasse in Noord-Italië. Maar ook de Vijfsterrenbeweging van Beppe Grillo, die vooral tegen de zittende bestuurders is, zal het goed doen."
Marine Le Pen
De Franse oud-minister van Buitenlandse Zaken Hubert Védrine noemt de huidige tijd een decennium van 'electorale opstanden'. De elite luistert niet naar de sociale onrust en begrijpt niet dat het gaat om veiligheid, identiteit en soevereiniteit.
De opstand zal volgend jaar ook Frankrijk aandoen als de presidentsverkiezingen worden gehouden. De analyses van de afgelopen weken gingen maar over één vraag: wie daagt Marine Le Pen, van het Front National, uit bij de komende stembusgang?
Le Pen heeft volgens correspondent Frank Renout de partij fatsoenlijker gemaakt. Ze pleit voor staatsinterventie om de Franse burgers te beschermen tegen de gevolgen van de mondialisering, radicale islam en migranten. Met name het punt van de migranten slaat aan bij veel kiezers.
Vlaams Belang
Iets verder naar het noorden in België is het op eieren lopen in zowel Vlaanderen als Wallonië. Het Vlaams Belang probeert, net als het Front National, een modernere partij te worden, waarvan de harde kanten worden afgevijld.
Het oude boegbeeld Filip Dewinter kreeg deze week een harde tik op de vingers van de partijleiding, nadat hij zonder toestemming een toespraak bij Griekse partij Gouden Dageraad had gehouden, een extreem-rechtse beweging waar het Vlaams Belang niet mee geassocieerd wil worden. Na de toespraak braken er rellen uit tegen vluchtelingen op de Griekse eilanden.
Maar Vlaams Belang blijft een kleine beweging. De ontevreden kiezer zette in Vlaanderen zijn geld meer op de N-VA van Bart de Wever. De partij ging een aantal jaar geleden zelf deel uitmaken van de macht. Mensen als staatssecretaris Francken proberen nu een hard beleid te voeren als het gaat over toelating van migranten.
De kiezer in Wallonië trekt daarentegen veel meer naar links. Daar woedt een strijd tussen de communistisch georiënteerde PTB en de socialistische PS van premier Paul Magnette. De voorman van de socialisten was onlangs wereldnieuws door het handelsverdrag met Canada tegen te houden. De bezwaren zorgden voor veel sympathie bij anti-globalisten.
De opstand van Wallonië tegen het Europese Brussel, dat het handelsakkoord afsloot, werd gniffelend gadegeslagen door partijen in Oost-Europa. Bij premier Orban van Hongarije en de Poolse premier Szydlo en hun achterban valt alles wat maar tegen Brussel is gericht, in goede aarde.
Orban is in Hongarije ook niet de enige. Op de achtergrond is de partij Jobbik in opkomst. Conservatief en radicaal nationalistisch, fel tegen de Roma in het land.
Scandinavië versus migranten
In het noorden, in de Scandinavische landen, gaat het voornamelijk over de migranten. In Zweden wil de partij SD (Zweden-Democraten) dat meer migranten het land verlaten dan er binnenkomen. Niet alleen wil de partij grensbewaking, ook moeten de leeftijden van migranten beter worden gecontroleerd. Veel volwassenen geven op dat ze minderjarig zijn om Zweden makkelijker binnen te komen.
In Finland wil de partij De Ware Finnen dat gezinshereniging van migranten moeilijker wordt. Verder moeten migranten na vijf jaar perfect Fins spreken. Ook zet de partij zich af tegen buurland Zweden. Het Zweeds als tweede taal op de scholen moet worden afgeschaft.
De afkeer van de EU is het gesprek van de dag.
De afkeer van de Europese Unie is ook in Brussel niet onopgemerkt gebleven. "Het is het gesprek van de dag", zegt correspondent Arjan Noorlander. "Het schudt Europa wakker. Iedereen beseft dat de onvrede over hoe Brussel functioneert alleen maar groeit."
"Het gaat er niet om of de partijen met een anti-Europees geluid meteen de meerderheid halen", vertelt Noorlander. "Zelfs als ze de verkiezingen verliezen, zal het geluid doordringen en het beleid beïnvloeden."
