Antibiotica werken steeds vaker niet meer, vooral in Zuid-Europa
Steeds meer bacteriën zijn ongevoelig voor alle beschikbare antibiotica. In het noordelijke deel van Europa verloopt dat proces relatief langzaam, maar in de landen in het zuiden en oosten van Europa gaat het snel.
Dat blijkt uit de jongste cijfers over antibioticaresistentie, die vandaag zijn gepresenteerd door het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC). Het ECDC noemt het toenemen van de resistentie tegen antibiotica van het type carbapenem - de laatste antibiotica als alle andere types falen - “zeer zorgelijk.“
Het probleem doet zich vooral voor bij de darmbacterie Klebsiella pneumoniae en bij Acinetobacters. Die bacteriesoort komt veel voor in de bodem en in water, maar kan ook goed overleven in ziekenhuizen. Als een bacterie die ongevoelig is voor de krachtige carbapenem-antibiotica een infectie veroorzaakt, dan zijn er nog nauwelijks behandelopties over.
In Nederland komen zulke resistente bacteriën weinig voor. Van de Klebsiella pneumoniae die infecties veroorzaken is 0,1 procent ongevoelig voor carbapenems, van de Acinetobacters ruim vier procent. Maar in de door Nederlanders massaal bezochte vakantielanden Italië en Griekenland is het een heel ander verhaal.
In Italië is een derde en bijna driekwart van de beide genoemde bacteriën ongevoelig voor carbapenems; in Griekenland zelfs bijna twee derde en meer dan tachtig procent.
Oud middel
Patiënten krijgen in zo’n geval meestal het oude antibioticum colistine. Dat was in de westerse wereld in onbruik geraakt vanwege de vele, soms ernstige bijwerkingen. Nu is het middel weer van stal gehaald en wordt het in sommige landen veelvuldig aan patiënten gegeven.
Dat leidt prompt tot het ontstaan van resistentie tegen colistine. In Griekenland en Italië en op Malta en Cyprus, zijn tussen de 10 en 25 procent van de Klebsiella pneumoniae die infecties veroorzaken ongevoelig voor carbapenems én colistine.
De klassieke ziekenhuisbacterie MRSA verliest terrein in Europa. Dat neemt niet weg dat er nog acht landen zijn - in Zuid- en Oost-Europa - waar meer dan een kwart van alle infecties die door een Staphyloccocus aureus bacterie veroorzaakt worden, het werk zijn van de resistente vorm MRSA.
Gebruik
De landen die het minst antibiotica gebruiken hebben het minst last van resistente bacteriën. In Nederland wordt zowel in het ziekenhuis als in de eerste lijn het minste antibiotica gebruikt. Griekenland gebruikt in de eerste lijn ruim drie keer zo veel als Nederland en in het ziekenhuis ongeveer twee keer zo veel.