Duiken in de Noordzee: avontuurlijk, onvoorspelbaar en divers

De Noordzee is waarschijnlijk niet de eerste zee die je associeert met duiken. Toch is er genoeg onder water te zien, al moet je daar soms veel geduld voor hebben. "De Noordzee is onvoorspelbaar. Je kan van alles willen, maar de Noordzee is de baas", zei duiker en expeditieleider Ben Stiefelhagen gisteravond in het radioprogramma Met Het Oog op Morgen.

Vandaag verschijnt het boek In de diepte, hoogtepunten uit tien duikexpedities in de Noordzee. Stiefelhagen, die in 44 jaar zo'n 7000 keer gedoken heeft, is een van de redacteuren (.pdf).

"We zijn er al sinds 1999 mee bezig", zei hij. "We zijn tien keer weggeweest naar alle kanten van de Noordzee. Naar België, Duitsland en Engeland, maar ook naar het uiterste puntje van de Nederlandse Noordzee. Met het boek als fantastisch resultaat."

Duiken in de Noordzee is niet eenvoudig, vertelde Stiefelhagen. "Het is een vrij onrustige zee. Daardoor is de ene keer het zicht maar 30 centimeter, terwijl je een andere keer op dezelfde plek ineens 10 tot 20 meter zicht hebt. Dat komt door plankton en algen. De Noordzee is een voedselrijke zee."

Inmiddels weten de duikers wat de juiste momenten zijn om te duiken in de Noordzee. "Eerder gingen we tegen beter weten in onder water, terwijl we nu weten dat mei tot september de goede maanden zijn. In maart en april is er niets te zoeken", zei Stiefelhagen.

Tijdens zijn duiktochten deed hij de nodige ontdekkingen. "De mooiste vondst was toch wel een complete mammoetslagtand van 30.000 jaar oud. Die was 2 meter lang", vertelde de ervaren duiker. "Het was vooral heel spectaculair, omdat die nog nooit eerder door een duiker op de bodem van de Noordzee was gevonden. Vissers hebben er wel eens eentje gevonden, maar dan was die tand in stukken."

In het water van de Noordzee kom je niet alleen maar haringen tegen, zei Stiefelhagen. Ook kabeljauwen, zeewolven en zeeduivels ziet hij regelmatig. En dat geldt ook voor zeehonden, dolfijnen en bruinvissen. "Bij een wrak hebben we zelfs ooit eens maanvissen gezien, die normaal alleen in tropisch water voorkomen. Het gaat ons trouwens niet om de vissen, maar om de diversiteit."

Fotograaf Cor Kuyvenhoven, die 25 jaar geleden begon met duiken, was ook te gast. Hij beaamde de moeilijkheidsfactor van de Noordzee. "Duiken is daar veel avontuurlijker. Als ik over drie dagen ergens ter wereld een walvishaai wil zien, dan ga ik naar een reisbureau dat dat voor mij regelt. De Noordzee is veel moeilijker. Je krijgt geen gids mee. Niemand zegt tegen je: je moet nu naar boven."

De expedities werden gemaakt met een groot schip van een meter of zestig, zei Kuyvenhoven. "Daar zit alles op en aan. Er staat zelfs een helikopter op het dek. Het is een schip met Belgische bemanning, die ook nog eens goed eten maakt."

De mooiste foto die Kuyvenhoven heeft gemaakt, is er eentje van een toen nog onbekende onderzeeër. "We hadden coördinaten gekregen. Het bleek later om een Engelse onderzeeër te gaan, die in 1916 verdwenen was. Ik ben de enige die daar een foto van heeft gemaakt. Dat is echt te gek. Echt, ik krijg nu nog kippenvel."