Vanille uit Nederland, het zwarte goud?

• Merel Stikkelorum

  Economieverslaggever

Nederlandse telers verwachten over drie jaar de eerste 'nedervanille' op de markt te brengen. Nu de eerste teeltresultaten gunstig zijn, en de prijs nog altijd hoog, hebben ze besloten om door te gaan met kweken.

Schreeuwend duur, zo omschrijft onderzoeker Tycho Vermeulen van de Wageningen Universiteit de prijs van de specerij. De prijs van vanille is de laatste jaren sterk opgelopen. Inmiddels kost een stokje van 2 gram bij de supermarkt 3 euro. Per kilo komt dat neer op 1500 euro. Vanille is een van de duurste specerijen ter wereld omdat de vraag veel groter is dan het aanbod.

Bijna alle vanille komt nu uit Madagascar. De aanvoer uit dat land is wisselvallig, net als de kwaliteit. Het kweken is ingewikkeld omdat het bestuiven van de bloemen met de hand moet gebeuren. Precies op het goede moment, want de bloemen bloeien maar een dag. Peulen van de plant worden vaak gestolen terwijl ze nog niet helemaal rijp zijn. En door de verandering van het klimaat is de oogst niet altijd even goed.

Absurde prijzen

"De aanvoer uit andere landen wordt steeds lastiger. Dat drijft de prijs tot in het absurde op", zegt collega Filip van Noort van de Universiteit Wageningen. Hij experimenteert daarom samen met Vermeulen sinds 2012 hoe vanille hier het beste te produceren is. "In potentie is dit een mooi nieuw gewas voor de Nederlandse kassen."

Belangstelling is er. Specerijenfabrikanten en toprestaurants zouden de 'nedervanille' wel willen afnemen.

Zover is het nog niet, zegt Vermeulen. "Pas drie jaar nadat je geplant hebt, levert het productie op." De kweek is tot nu toe vooral om te experimenteren en niet om door te verkopen. Daarvoor is de schaal veel te klein.

Maar er is voldoende succes geboekt om door te gaan. De kwaliteit van de vanille is hoog en de opbrengst groeit. De eerste vier telers die bij het project betrokken zijn, hebben besloten om door te gaan met investeren. Ze gaan op grotere schaal planten kopen, waardoor over drie jaar de eerste nedervanille op de markt komt, is hun verwachting.

"Vanille is nu heel duur. Dat maakt het voor ons economisch interessant. En het wordt nu niet altijd even duurzaam gekweekt. Wij kunnen dat in Nederland wel garanderen", zegt een van hen, tomatenkweker Wilco Wisse. "Ik kweek nu trostomaten. Maar ik ben eigenlijk kasondernemer. We zijn steeds op zoek naar nieuwe gewassen. Dit biedt een hele mooie kans voor de glastuinbouw."

Opbrengst in kas hoger

Wisse is enthousiast. "Het is een heel mooi product. Het geeft heel veel associaties bij mensen. Iedereen heeft wel wat met vanille."

Hij erkent dat de productie in Nederland relatief duur is. "Toch denken wij dat het een heel interessant product is voor in de kas." Omdat de kassen continu voor goede omstandigheden kunnen zorgen, kan ook de opbrengst relatief hoger worden dan in de huidige productielanden, zoals Madagascar, waar veel misoogsten zijn. "Het zou best kunnen zijn dat we over 7, 8 jaar een speler van formaat zijn in de vanilleproductie van deze wereld."