De slag om Chora door Amerikaanse ogen

Door verslaggever Martijn Bink

"De Nederlanders hebben de Taliban een gevoelige klap toegebracht, hoewel dit ten koste ging van één van hun eigen manschappen." Lof van de Amerikanen voor het optreden van de Nederlandse militairen tijdens de slag om Chora tussen 15 en 19 juni 2007. "Ze hebben de situatie goed ingeschat, door zich offensief op te stellen", staat in de WikiLeaks-documenten. Berichten over het aantal burgerslachtoffers, volgens een eerste schatting meer dan dertig, noemen de Amerikanen "overdreven".

Bij de slag om Chora waren 500 Nederlandse militairen betrokken. Het waren de hevigste gevechten dat jaar in Afghanistan. Volgens toenmalig minister Van Middelkoop van Defensie was het zelfs 'het grootste militaire treffen in de Nederlandse krijgsgeschiedenis sinds de Korea-oorlog'.

Omsingeld

In de WikiLeaks-documenten wordt beschreven hoe op vrijdag 15 juni naar schatting tachtig Nederlandse militairen bijna omsingeld werden door Talibanstrijders. Met behulp van versterkingen uit Kamp Holland wisten ze het gevecht uiteindelijk te winnen. De Nederlanders maakten daarbij gebruik van gevechtshelikopters, vliegtuigen en pantserhouwitsers.

Critici betogen later dat de Nederlanders zonder goede waarnemers hebben geschoten en dat hierdoor onnodig veel burgers zijn omgekomen. Verschillende partijen hebben zich later over de vraag gebogen of de Nederlanders oorlogsmisdaden hebben begaan in Chora.

Op 21 juni 2007 schrijft de Amerikaanse ambassade in Kabul dat voor- en tegenstanders van de missie de slag om Chora zullen gebruiken om hun standpunten kracht bij te zetten. Op dat moment gaan de Amerikanen ervan uit dat er meer dan dertig burgers zijn omgekomen en 62 burgers gewond zijn geraakt.

Volgens de Amerikanen hebben de Nederlanders goed gehandeld. In een ambtsbericht wordt erop gewezen dat de Afghaanse president Karzai zorgen heeft geuit over het veelvuldig gebruik van artillerie in Chora en het gevaar voor de burgers. "ISAF-commandant McNeill heeft de situatie aan hem uitgelegd. We denken dat de president daarmee gerustgesteld is."

Klagen

Op 12 juli 2007 doet de Amerikaanse ambassade verslag van een bezoek van een onafhankelijke mensenrechtencommissie (AIHRC) aan Chora. Die doet onderzoek naar het aantal burgers dat bij de slag is omgekomen. De lokale leiders vertellen de commissieleden dat er 87 burgers om het leven zijn gekomen. Ze geven daar vooral de Taliban de schuld van, omdat die zich had verschanst tussen de dorpelingen.

Volgens de Amerikanen doen de lokale leiders er goed aan de Nederlanders niet te veel verwijten te maken. "Ze lijken instinctief te beseffen dat het niet in hun belang is om hier luidkeels over te klagen. En ze hebben gelijk. Dat zou namelijk politieke gevolgen hebben in Nederland en de Nederlanders kunnen doen besluiten om zich terug te trekken uit Chora."

Dat willen de lokale leiders koste wat kost voorkomen, omdat dan de Taliban weer terugkomen. De Amerikanen vatten dat samen onder het kopje: "Beste Nederlanders, willen jullie alsjeblieft blijven?"

Strafbaar

Het Openbaar Ministerie heeft het gebruik van geweld door de Nederlandse militairen in Chora beoordeeld. Het OM concludeert op 30 juni 2008 dat het "geweld is aangewend binnen de grenzen van het humanitair oorlogsrecht en de geldende geweldsinstructie. Het dossier levert ten aanzien van de betrokken Nederlandse militairen geen verdenking van enig strafbaar feit op."

De WikiLeaks-documenten die in het bezit zijn van de NOS geven geen aanleiding om te twijfelen aan de juistheid van deze beslissing.