Erdogan gebruikt noodtoestand voor nieuwe anti-Gülen-maatregelen
De Turkse overheid treedt in de nasleep van de mislukte staatsgreep opnieuw op tegen aanhangers van de geestelijk leider Fethullah Gülen. In een poging hun invloed in te dammen zijn meer dan 10.000 ambtenaren per decreet ontslagen in het kader van de noodtoestand.
De wetenschappers, docenten en medewerkers van de gezondheidsdiensten hadden mogelijk banden met Gülen, die door de Turkse overheid verantwoordelijk wordt gehouden voor de couppoging. "Sindsdien zijn al meer dan 100.000 ambtenaren de laan uit gestuurd. Maar dit is wel weer een flinke druppel, het gaat gestaag door", zegt correspondent Lucas Waagmeester.
Advocaat
In de decreten die vannacht bekend zijn gemaakt, stonden nog meer ingrijpende maatregelen. Een ervan is dat een rechter verdachten het recht op een advocaat zes maanden lang mag ontzeggen als zij vastzitten wegens aanklachten om terreur. Na de mislukte coup gaat het om ongeveer 35.000 mensen die in die situatie zitten, zegt Waagmeester.
"Deskundige verdediging is een van de pijlers onder de rechtsstaat. Maar als er verdenking is van banden met Gülen of de PKK mag de rechter besluiten dat iemand zes maanden vastzit, zonder beroep of iemand die hem of haar verdedigt."
Gesprekken opnemen
Een andere vergaande stap is dat een rechter mag beslissen dat gesprekken tussen een advocaat en een terreurverdachte worden opgenomen. "Die mogen buiten hen om beluisterd worden. Terwijl het eigenlijk juist belangrijk is dat je vrij kunt overleggen. Hoe kun je anders een verdediging voorbereiden?", zegt Waagmeester.
De regering heeft daarnaast meer grip gekregen op universiteiten, door de instituten het recht te ontnemen een eigen rector te benoemen. Die beslissing wordt in het vervolg gedaan door een van de ministeries. "Hiermee worden de wetenschappelijke instituten onder toezicht van de regering geplaatst. Daarmee zijn ze niet meer waardevrij, want de regering bepaalt wie de leiding heeft over de instituten. Het worden politieke benoemingen."
Mediabedrijven gesloten
In het decreet staat ook dat vijftien redacties van mediabedrijven per direct zijn gesloten. Het zijn mediabedrijven die in veel gevallen schrijven over wat er gebeurt in het zuidoosten van het land, zegt Waagmeester. "Dit zijn redacties die netwerken hebben in de Koerdische gebieden en daar verslag van doen. Maar de afgelopen weken zijn ook al tientallen andere redacties gesloten."
Daar zitten ook redacties tussen die ogenschijnlijk niets of weinig met de couppoging of terreur te maken hebben. "Een ervan is een maandelijks tijdschrift over kunst en cultuur. Maar er zijn ook muziekstations gesloten", zegt Waagmeester.
Noodtoestand
De regering kan deze decreten afkondigen door de noodtoestand, die eerder deze maand met drie maanden werd verlengd tot januari. "Normaal gesproken is er een nieuwe wet of een uitspraak van de rechter nodig om dit soort beslissingen te nemen. Door de noodtoestand is dat niet meer nodig."
Sinds de mislukte coup zijn meer dan honderd journalisten opgepakt en tientallen redacties gesloten. Officieel zijn sindsdien meer dan 37.000 mensen gearresteerd en meer dan 100.000 ambtenaren, rechters, aanklagers of politiebeambten ontslagen of geschorst. Daarmee wil de overheid het volledige staatsapparaat ontdoen van aanhangers van Gülen.
