Facebooks haat-liefdeverhouding met de Amerikaanse verkiezingen
"Moeten we berichten van Donald Trump censureren?" Die vraag zouden Facebook-medewerkers elkaar vorig jaar december hebben gesteld, toen de Republikeinse presidentskandidaat opriep om moslims die naar de VS willen te weren. Topman Mark Zuckerberg zei uiteindelijk nee. Het is een goed voorbeeld van Facebooks ingewikkelde relatie met de verkiezingen.
En het is iets dat niet op zichzelf lijkt te staan. Techsite Gizmodo meldde eerder dit jaar dat in maart medewerkers tijdens de wekelijkse interne Q&A-sessie aan Zuckerberg vroegen of en zo ja welke verantwoordelijkheid Facebook heeft om 'president Trump' te voorkomen. Voor zover bekend heeft dat nooit ergens toe geleid.
Machtig platform
Dat neemt niet weg dat alleen al de suggestie dat Facebook een rol zou kunnen hebben, leidt tot discussie. Facebook heeft 1,7 miljard gebruikers die maandelijks inloggen. Dat geeft het platform veel macht. Een van de belangrijkste onderdelen van Facebook is het nieuwsoverzicht, een gepersonaliseerde tijdlijn van berichten dat werkt via een algoritme.
Het algoritme leidt volgens sommigen tot een zogenoemde echo chamber, wat betekent dat je vooral informatie ziet die aansluit bij je eigen mening. Facebook bestrijdt dat en zegt dat je juist meer verschillende meningen zult zien, omdat het nieuwsoverzicht divers is.
Dit alles roept regelmatig de vraag op in hoeverre Facebook gebruikers kan beïnvloeden, zeker in tijden van verkiezingen. In september stond er vier dagen lang een oproep op Facebook om je als kiezer te laten registreren. Dat zorgde voor twee miljoen registraties. Of die er anders niet geweest zouden zijn is niet vast te stellen, maar het aantal is meer dan genoeg om een impact te hebben op verkiezingen.
Of Facebook daarmee ook doorslaggevend kan zijn bij de uitslag, is een ander verhaal. Experts zeiden tijdens het brexit-referendum tegen de NOS dat alleen bij een nek-aan-nek-race Facebook een rol van betekenis zou kunnen spelen. Daar is in de VS op dit moment geen sprake van. In de gemiddelde peiling van Real Clear Politics staat Clinton op 44,5 procent en Trump op 38 procent.
Trump TV
Facebook is voor organisaties de ideale plek om hun ideeën te delen. Het netwerk moedigt dat ook aan. Het is heel makkelijk om een pagina aan te maken en een groep volgers op te bouwen.
Donald Trump maakt daar gretig gebruik van. Hij is op Facebook begonnen met Trump TV, waarin hij via zijn eigen Facebook-pagina zijn miljoenenpubliek weet te bereiken met zijn eigen ideeën. Daarmee slaat hij twee vliegen in één klap: hij ontwijkt de massamedia, die volgens hem corrupt zijn, en hij kan vertellen wat hij wil.
Hier en daar wordt al gesuggereerd dat Trump, als hij de verkiezingen verliest, bijvoorbeeld via sociale media zijn eigen tv-netwerk gaat opzetten.
Trump is niet de enige die gebruikmaakt van het bereik van Facebook. Er zijn veel linkse en rechtse politieke pagina's op het netwerk te vinden. Die hebben een groot bereik, ontdekte The New York Times, vaak zelfs groter dan gevestigde nieuwsorganisaties.
Op zulke pagina's blijkt volgens BuzzFeed News regelmatig nieuws te staan dat maar gedeeltelijk, of helemaal niet klopt. Bij rechtse pagina's zou het gaan om 40 procent van de berichten, bij linkse pagina's om 20 procent. Vanwege het enorme bereik lezen daardoor miljoenen gebruikers onjuiste berichten, concludeert de nieuwssite.
Verlegenheid
Ondertussen is er ook kritiek op Facebooks management. Peter Thiel, een machtige man in Silicon Valley, is lid van Facebooks raad van commissarisen en steunt Trump. Dat leverde hem en Facebook fikse kritiek op, die Zuckerberg eerder dit jaar pareerde.
Eerder deze maand bleek dat Thiel het platform opnieuw in verlegenheid heeft gebracht. Volgens The New York Times doneerde hij 1,25 miljoen dollar aan Trumps campagne. Dat nieuws leidde tot kritiek op Thiel en Zuckerberg. Maar de commissaris mag blijven, omdat zijn aanwezigheid zorgt voor 'diversiteit binnen de raad'.