Waarom kunnen de Walen wel een verdrag tegenhouden en wij niet?
In Brussel praten de regeringsleiders vandaag over de impasse rond CETA, het handelsakkoord met Canada. Het kleine Wallonië dreigt dat akkoord voor heel Europa tegen te houden. Maar waarom kan dat eigenlijk? Nederland kan toch ook niet in zijn eentje het Oekraïne-verdrag tegenhouden na het 'nee' in het referendum? Die vraag duikt op veel plekken op, onder andere gisteren na Nieuws en Co op NPO Radio1.
Het antwoord is eigenlijk vrij simpel: Nederland kan het Oekraïne-verdrag wél tegenhouden. Als premier Rutte het verdrag niet ratificeert, is het Oekraïne-verdrag van de baan. De verwarring ontstaat doordat Rutte zelf en wij, Brusselse journalisten, zeggen dat alles dat in het verdrag staat dan toch gewoon doorgaat.
Waarom zeggen we dat dan? Eerste reden: het deel van het Oekraïne-verdrag dat over economie en handel gaat, is al voorlopig in werking. Als Nederland niet ratificeert, blijft dat deel van het verdrag waarschijnlijk gewoon van kracht. De voorlopige inwerkingtreding kan eindeloos worden verlengd. De Europese Commissie kan dit deel ook nog opnieuw aan de lidstaten voorleggen. Dan is de kans dat Nederland ermee instemt groot.
Klein deel
Een ander deel van het verdrag, dat over mensenrechten, militaire samenwerking en bestrijding van corruptie gaat, is nog niet van kracht. Dat deel gaat niet door als Nederland niet ratificeert. Maar het gaat slechts over een klein deel van het verdrag en er is ook nog een kans dat ook dat deel gewoon doorgaat.
Alle andere 27 EU-landen kunnen samen met Oekraïne precies hetzelfde verdrag opnieuw opstellen en tekenen. Nederland moet er dan formeel wel mee instemmen, maar hoeft niet te ratificeren. Ons land doet dan niet mee, maar voor de rest van de EU zal dat weinig uitmaken.
Blijft de vraag: kan een veto van Wallonië tegen CETA net zo makkelijk genegeerd worden? Antwoord: nee, niet net zo makkelijk.
Verschillen
Er zijn een paar verschillen tussen de Nederlandse tegenstem en de Waalse. Ten eerste: het moment van tegenstemmen. Toen Nederland in het referendum tegen het Oekraïne-verdrag stemde, was dat verdrag al getekend en deels zelfs al in werking. Nederland moest het alleen nog ratificeren, bekrachtigen. CETA is nog door geen enkel land getekend en is dus nog niet in werking. Als de Walen nu voet bij stuk houden, hoeft er niets te worden teruggedraaid.
Tweede verschil: tegen CETA is internationaal veel meer weerstand dan tegen het Oekraïne-verdrag. Daarom eisten de lidstaten van de Europese Commissie dat er toestemming zou worden gevraagd aan de nationale en regionale parlementen.
De Commissie bezweek voor die politieke druk, al vindt commissievoorzitter Juncker eigenlijk dat hij het recht heeft om het verdrag te tekenen zonder toestemming van de parlementen. Nu één van die parlementen heeft tegen gestemd, kan Juncker moeilijk terugkomen op z’n eerdere beslissing.
Veel macht
Rest de vraag: waarom mag een regionaal parlement iets over CETA zeggen? Dat mogen de Provinciale Staten van Gelderland toch ook niet? Nee, maar België zit anders in elkaar. In België hebben de deelstaatparlementen veel macht. Zo veel, dat het nationale parlement van België niet over CETA mag stemmen en de regionale parlementen wel. Zo kan het gebeuren dat 3,5 miljoen Walen een handelsverdrag voor honderden miljoenen Europeanen tegenhouden.
