'Niet kankerverwekkend' was conclusie na wat rollen en slidings maken

Er waren al twijfels. Onder meer omdat de onderzoeksgroep nogal aan de kleine kant was. Hoe kan het dan toch dat de conclusie dat kunstgrassportvelden ongevaarlijk zijn, tien jaar lang als waarheid is aangenomen?

Onderzoeksjournalist Roelof Bosma van tv-programma Zembla snapt daar niets van. In het onderzoeksprogramma wordt vanavond hard uitgehaald naar het onderzoek uit 2006.

Het onderzoek was destijds aangevraagd door de KNVB en producenten van kunstgrasvelden. Bureau Industox voerde het onderzoek uit en het RIVM zat in de begeleidingscommissie. De onderzoeker van Industox heeft toen zeven volwassen spelers van de voetbalclub van zijn zoontje ingezet. Zij moesten 2,5 uur lang slidings maken op het kunstgrasveld en daar een beetje op rollen.

Vervolgens heeft hij zijn proefpersonen zelf urinemonsters laten nemen. Van de 138 monsters zijn er 25 om onbekende reden uit het onderzoek gelaten. De conclusie: kunstgrasvelden leveren geen risico op. Het RIVM nam die conclusie over.

Van dat onderzoek is gehakt gemaakt door wetenschappers, onder wie Martijn Berger, hoogleraar aan de Universiteit Maastricht. In de uitzending van Zembla gebeurt dat ook, door Berger en door toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht.

Zeven is een veel te kleine onderzoeksgroep om significante resultaten te krijgen, stellen zij. Het is bovendien not done om een deel van de monsters buiten beschouwing te laten zonder daarvoor een verklaring te geven. Ook ontbreken sportende vrouwen en kinderen in het onderzoek.

Waarom de conclusies van het onderzoek dan toch als waarheid zijn aangenomen? Onderzoeksjournalist Bosma kan maar één reden bedenken: "Er is wellicht heel weinig belang bij om te zeggen: dit is schadelijk. Wat doe je dan met al die autobanden die je kwijt moet?"

Het RIVM heeft inmiddels ook erkend dat het onderzoek niet representatief is. "Ze kunnen natuurlijk niet anders, omdat dat ook is wat we vanavond laten zien", zegt Bosma. "Vreemd dat ze daar nu pas mee komen. Dit onderzoek is van 2006. Die velden liggen er al meer dan tien jaar. Toen waren het er 300, inmiddels zijn het er bijna 2000. Het is wel duidelijk dat er destijds geen heel grote noodzaak was om de waarheid boven tafel te krijgen."

Alternatief

Bij een belronde van Zembla langs artsen en kinderziekenhuizen bleek dat er in Nederland "nooit over nagedacht" is. Volgens Bosma loopt er in de Verenigde Staten en Engeland onderzoek naar de korrels. Daar zijn opvallend veel gevallen van leukemie bij Britse en vooral Amerikaanse sporters die veel op kunstgras sporten. "Er wordt gekeken of er een link is tussen het veelvuldig in aanraking komen met die korrels en kanker. Dat zou met name gelden voor keepers."

De KNVB en de Vereniging Sport en Gemeente willen een nieuw onderzoek. Er is een alternatief: de velden kunnen ook bestrooid worden met kurkkorrels. Dat kost per veld ongeveer 15.000 euro extra, op een totaalprijs van 300.000 tot 350.000 euro.