'Als Duitsland vluchtelingen wil, neem ze dan maar'

• 

  Judith van de Hulsbeek

  Correspondent Duitsland

Mag de Europese Unie asielzoekers naar Hongarije sturen, zonder toestemming van het Hongaarse parlement? Over die vraag mogen de Hongaren zich morgen uitspreken. Het controversiële referendum is een initiatief van premier Orban. Hij heeft zich vanaf het begin verzet tegen de verplichte verdeling van vluchtelingen over EU-lidstaten.

Orban hoopt vurig op een 'Nee', om daarmee zijn onderhandelingspositie in de EU te versterken. Volgens de peilingen gaat zeker 70 procent Nee stemmen. De oppositie roept op tot een boycot.

Een rustige ochtendspits op het Keleti-station in Boedapest. Dit station was een jaar geleden het middelpunt van de vluchtelingencrisis. Duizenden mensen zaten er dagenlang vast, in de hitte. Ze sliepen in de ondergrondse tunnels. 177.000 mensen vroegen in 2015 asiel aan in Hongarije, maar verreweg de meesten reisden uiteindelijk door naar Duitsland en Oostenrijk. Hoeveel er zijn gebleven, daarover verschillen de cijfers. Sommigen zeggen zo’n 3000, anderen hooguit 600.

Op het Keleti-station is van de chaos van destijds niks meer te merken. Achter een hek staan nog wel wat tentjes, maar die blijken het decor te zijn voor een film over de vluchtelingencrisis.

De rust is teruggekeerd, en dat is precies waarom veel Hongaren 'Nee' zullen stemmen. "Het referendum is een goede manier om de vluchtelingen die hierheen komen tegen te houden", zegt een jonge vrouw op weg naar de trein. Een andere man gaat ertegenin: "Dit referendum heeft geen enkele juridische status. Het is bedoeld om mensen te kleineren. Ik doe mee met de boycot."

Even verderop zit een man op een bankje te roken. Hij wil wel vertellen waarom hij Nee stemt. "Onder de vluchtelingen zitten minstens 200.000 terroristen. Natuurlijk willen wij die niet. Als Duitsland ze wil hebben, dan moeten ze die zelf maar opvangen."

Je merkt dat de campagne van de Hongaarse regering aanslaat. Er zijn miljoenen uitgegeven om burgers ervan te overtuigen Nee te stemmen. Op radio, tv en op straat is de boodschap alom vertegenwoordigd: Wees verstandig, stem Nee. Bescherm Hongarije.

Veel is er ook op gericht om angst voor vluchtelingen op te wekken, zoals de posters met de tekst: Wist u dat...de aanslagplegers van Parijs migranten waren? Wist u dat... het aantal verkrachtingen sinds het begin van de vluchtelingencrisis enorm is gestegen?

Orban heeft zijn toon over migranten de afgelopen weken nog aangescherpt. Op de vluchtelingentop in Wenen zei hij: “Voor ons is migratie geen oplossing, maar een probleem. Niet het medicijn, maar het gif”.

Volgens Zoltán Kovács, woordvoerder en rechterhand van premier Orban, is dat natuurlijk symbolisch bedoeld, maar wel terecht. “Ik ken niemand die vindt dat de illegale, ongestuurde migratie die er op dit moment plaatsvindt, zo door moet gaan. Dat is dus zeker een vergif."

Aan de muur van Kovacs kantoor hangen foto’s en cartoons van Merkel als moeder Theresa en strenge SM-meesteres. Het zegt veel over hoe er over Duitsland en de EU wordt gedacht. Hongarije wil geen vluchtelingen opnemen, ook om een herverdeling hebben ze niet gevraagd, zegt Kovacs.

"Er reizen op dit moment honderdduizenden migranten met een andere culturele achtergrond door Europa. Die sluiten zich aan bij de migranten die er al zijn. Zo ontstaan parallelle samenlevingen. Dat is een probleem, dat Hongarije niet wil. De Hongaarse filosofie is: breng de problemen niet Europa binnen, probeer ze buiten te houden. En breng hulp waar het nodig is."

Niet iedereen is het daarmee eens. Een aantal politieke partijen en bewegingen roept op het referendum te boycotten. Het is namelijk pas geldig als de opkomst 50 procent + 1 stem is. Een van hen is Lajos Bokros, vroeger minister van Financiën en nu leider van de liberaal-conservatieve ‘Beweging voor een Modern Hongarije’.

Volgens Bokros gebruikt Orban het referendum en de campagne vooral als afleiding. "De regering probeert xenofobe gevoelens bij de bevolking op te wekken, om de aandacht af te leiden van de binnenlandse politiek. Intussen hollen ze namelijk de rechtsstaat en de democratie steeds verder uit en staat Hongarije er economisch ook helemaal niet goed voor."

Toch is de kans groot dat de opkomst hoger wordt dan 50 procent en dat een grote meerderheid Nee stemt. Wat er met die uitslag gaat gebeuren? Op papier niet veel. De afspraken die er nu zijn over herverdeling blijven staan, heeft de Europese commissie al laten weten.

Dat proces verloopt tot nu toe nog erg stroef. Er zouden 160.000 vluchtelingen over de EU-lidstaten verdeeld moeten worden. Het zijn er nu 5600. Orban zal de uitkomst vooral gebruiken om de discussie over migratie en asiel onder druk te zetten. Kovacs: "Als de boodschap zo duidelijk is, kan niemand, ook de Europese instituties, die niet negeren."