Angst voor Tsjetsjeense asielzoekers: Polen grijpt keihard in
Duitsland maakt zich zorgen over een opvallende stijging van het aantal asielzoekers uit Tsjetsjenië. Ze komen vooral via Wit-Rusland en Polen het land in.
Tot augustus dit jaar zijn er zo'n 7000 Tsjetsjenen aan de Duitse grens geregistreerd. Daarmee staan ze inmiddels in de top 5 van het aantal vluchtelingen naar Duitsland.
De Tsjetsjenen staan bekend als extremistisch. Na twee bloedige onafhankelijkheidsoorlogen met Rusland won de radicale islam in Tsjetsjenië terrein. In Syrië en Irak vechten opvallend veel Tsjetsjenen mee met IS. Dat de Duitse angst niet geheel onterecht is, blijkt in Brandenburg, even buiten Berlijn.
- Jeroen Wollaars / NOS
De grens tussen Polen en Wit-Rusland in het plaatsje Terespol - Jeroen Wollaars / NOS
Mamed Muskhanon van de Poolse vluchtelingenorganisatie Ocalenie - Jeroen Wollaars / NOS
Tsjetsjeense vluchtelingen kijken door het glas naar Eliza Shabajev, de vrouw van Ruslan uit het artikel
Daar houdt de politie ruim 70 extremistische moslims in de gaten. "Die zijn bijna allemaal afkomstig uit Tsjetsjenië", zegt Wolfgang Brandt van de deelstaat Brandenburg.
De Duitse regering heeft er bij de Polen op aangedrongen de grens met Wit-Rusland beter te bewaken. In de praktijk betekent het dat Polen bijna alle Tsjetsjenen wegstuurt, ook als ze aanspraak maken op asiel.
1000 euro voor een ritje Berlijn
Het Poolse stadje Terespol, aan de grens met Wit-Rusland, werd het afgelopen jaar een populaire route richting West-Europa. "Elke ochtend om acht uur stonden hier tientallen taxi's", herinnert de eigenaar van het café tegenover het station zich. In de trein uit het Wit-Russische Brest zaten elke dag zo'n 450 Tsjetsjenen. "Ze betaalden soms wel 1000 euro voor een ritje naar Berlijn."
Maar sinds kort gaat het heel anders aan de grens. De trein komt nog steeds, de Tsjetsjenen ook. Maar ze komen het land niet meer in. De grenspolitie brengt alle passagiers naar een apart gebouwtje. Na een paar uur wachten worden ze bijna allemaal teruggezet op de trein naar Wit-Rusland. Soms mogen er twee of drie gezinnen door. Maar er zijn ook dagen dat iedereen terug moet.
Mensenrechtenschending
Mensenrechtenactivisten zijn verbijsterd: "Iedereen die hier komt, zegt dat hij asiel wil. Maar de grenspolitie wil het niet horen. De agenten sturen ze gewoon weg", zegt Mamed Muskhanon van de stichting 'Redding' die opkomt voor Tsjetsjeense vluchtelingen. "Dit is een schending van Poolse en internationale wetten."
Muskhanon kent mensen die al 20 of 30 keer de trein hebben genomen en asiel hebben aangevraagd in Polen. Maar telkens wordt hun aanvraag niet in behandeling genomen. "Het is niet aan de grenswacht om te bepalen wie in aanmerking komt voor asiel", zegt hij.
In een donderdag verschenen rapport onderschrijft de Poolse ombudsman voor burgerrechten dat dit gebeurt. "Buitenlanders die duidelijk zeiden internationale bescherming te willen, of anderszins aangaven te worden vervolgd, kregen van beambten van de grenswacht niet de mogelijkheid een asielaanvraag in te dienen."
Hoewel de grenspolitie niet wil dat de NOS filmt op het station, geven ze toe dat ze mensen wegsturen. "Alleen dit jaar al hebben we meer dan 60.000 keer iemand geweigerd om Polen binnen te komen" zegt Dariusz Sienicki van de Poolse grenspolitie. Dat zijn land volgens experts de regels overtreedt is voor hem geen probleem. "Iedereen heeft z'n eigen mening. Maar hier werken professionals die de regels heel goed kennen".
Hij voelt zich gesteund door zijn minister van Binnenlandse Zaken Mariusz Blaszczak van de rechts-conservatieve regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid. Die zei onlangs dat de Polen op deze manier "het land en de Europese Unie beschermen tegen de dreiging van extremisme".
'Mijn broer is verdwenen, Tsjetsjenië is niet veilig'
Dat de Polen en de Duitsers alle Tsjetsjenen voor extremisten houden gaat er bij Ruslan Shabajev niet in. Drie jaar geleden vluchtten hij en z'n vrouw Eliza voor de Tsjetsjeense president Kadyrov, die een schrikbewind voert tegen z'n critici. Ze kregen asiel in Polen. "We werken hier, we zijn niet naar Duitsland gegaan" zegt hij. Achter de getinte ramen van het grensgebouw zoeken ze zijn broer, die met vrouw en zes kinderen nu ook gekomen is. "Mijn andere broer is verdwenen. Het is daar niet veilig voor ons", zegt Ruslan.
Maar ook vandaag besluit de grenspolitie dat zijn broer geen asiel mag aanvragen. Voor de vierde keer wordt het gezin teruggestuurd naar Wit-Rusland. Net als alle andere Tsjetsjenen.
Tot en met augustus 2016 zijn er 7048 Russen het land binnengekomen (bijna allemaal Tsjetsjenen).
De kans op asiel voor Tsjetsjenen is in Duitsland heel klein, slechts 4,6% heeft recht op een verblijfsvergunning. De rest kan vaak niet worden teruggestuurd, omdat ze door de Russische autoriteiten geen paspoort hebben gekregen en dus niet worden geaccepteerd.