Vergeten Engelse afstraffing van 1666 op de Wadden herdacht

De vergeten ramp, noemen eilanders op Terschelling en Vlieland de gebeurtenissen van augustus 1666. Volgens hen weten te weinig mensen wat er toen voor de kust van Vlieland en een dag later op Terschelling is gebeurd.

170 koopvaardijschepen lagen precies 350 jaar geleden voor de kust van de eilanden te wachten om uit te varen voor de handelsvaart naar de Oostzee. De schepen waren kwetsbaar: Michiel de Ruyter was net in Zuid-Holland aan land gegaan, dus de Engelse marine had even vrij spel.

De Engelsen voeren naar het zeegat tussen Vlieland en Terschelling. De Nederlander Laurens van Heemskerk speelde daarbij een hoofdrol. Hij was een landverrader en ter dood veroordeeld, maar overgelopen naar de Engelsen en door hen aan boord genomen. Hij meldde hen dat er een grote Nederlandse vloot onder de kust van Vlieland lag.

Brand

De Engelsen vielen op 19 augustus 1666 aan. Ze vulden afgedankte schepen met brandbaar materiaal en lieten die richting de Nederlandse vloot varen. 150 van de 170 schepen werden op die manier in brand gezet. Naar schatting 2000 Nederlandse zeelui zijn bij die scheepsbranden op zee omgekomen.

De dag daarop landden de Engelsen met sloepen aan op West-Terschelling. Het hele dorp werd door hen platgebrand. Alleen de Brandaris en de Westerkerk bleven gespaard. Op dat moment waren de bewoners van het dorp al gevlucht.

"Het is een vergeten ramp", zegt Frans Schot van de Stichting 1666-2016 Terschelling. "We leerden in de schoolbankjes van alles, bijvoorbeeld over de succesvolle zeeslagen van Michiel de Ruyter. Maar het verhaal over de koopvaardijschepen en de verbranding van West-Terschelling is nooit verteld."

In bijna alle Nederlandse geschiedenisboeken over de de 17-de eeuw wordt de tocht naar Chatham (1667) uitvoerig beschreven. Maar dat nog geen jaar daarvoor de Engelsen een dergelijk huzarenstukje al hadden uitgevoerd is in veel van die boeken "vergeten".

De aanval was een enorm verlies voor de Nederlandse economie. Er was veel schaamte; de beurs van Amsterdam lag zelfs stil door het ontbreken van handel. Bijna alle Nederlandse handelswaar bevond zich in de volgeladen schepen voor de Vlielandse kust en was verloren gegaan.

De ramp wordt herdacht met twee ceremonies: een op Vlieland en een herdenking op Terschelling. Die wordt afgesloten met een bijzondere 3D-projectie op de Brandaris, de 'ooggetuige' van de ramp.

Met de herdenking willen de bewoners de gebeurtenissen uit 1666 onder de aandacht brengen. Het hele jaar zijn er evenementen die in het teken staan van de historische gebeurtenis.