De turbulente loopbaan van Yuri van Gelder
Dertien jaar lang streed Yuri van Gelder voor dat ene doel: eremetaal op de Olympische Spelen. Vrijdag plaatste de oud-wereldkampioen op het onderdeel ringen zich met de hakken over de sloot voor de finale in Rio. Die finale is op maandag 15 augustus. Zónder Van Gelder.
Een overzicht van een turbulente loopbaan.
2005: Lord of the Rings
In 2003 presenteert Yuri van Gelder zich voor het eerst aan het Nederlandse publiek. Hij is de eerste Nederlandse turner die kan meedingen met de wereldtop sinds de kleurentelevisie.
Ringenspecialist Van Gelder wordt achtste bij zijn eerste WK in het Amerikaanse Anaheim. Daarna rijgt hij de titels aaneen.
Zijn roem en populariteit bereiken een hoogtepunt in 2005. In juni verovert hij zijn eerste Europese titel in het Hongaarse Debrecen, in november wordt hij wereldkampioen in het Australische Melbourne.
Een maand later wordt hij verkozen tot Sportman van het Jaar. Hij is de eerste turner die die eer te beurt valt sinds Henricus Thijsen in 1903.
Voor het grote publiek staat Van Gelder dan al bekend als Lord of the Rings.
2006: deukjes
Trainer Remi Lens luidt de noodklok bij de turnbond en NOC*NSF: Van Gelder zou regelmatig cocaïne gebruiken. De waarschuwing wordt onder het tapijt geveegd en Lens moet het veld ruimen.
In oktober wint Van Gelder brons op de WK in het Deense Aarhus, maar daarna zoekt hij de luwte. De turner voert mentale en fysieke problemen op als redenen.
2007-2009: deceptie
Een paar maanden later hangt Van Gelder weer dagelijks aan de ringen. Bij de WK in Stuttgart heeft hij een kans om zich te plaatsen voor de Olympische Spelen in Peking. De opdracht is loodzwaar. Hij móet wereldkampioen worden.
De voortekenen zijn niet gunstig. Bij de EK in Amsterdam is zijn oefening niet goed genoeg voor de finale. Hij wordt negende.
In Stuttgart blijkt Van Gelder zijn vorm te hebben teruggevonden. Hij levert een geweldige oefening af: zijn breedtehang is feilloos, hij staat bij de afsprong. Beter kan niet, maar toch is het niet genoeg. De jury gunt de wereldtitel aan zijn Chinese concurrent Chen Yibing. Die scoort 16,700, een fractie hoger dan Van Gelder (16,625).
De internationale turnfederatie heeft nog wildcards te vergeven voor Peking en dus blijft oud-wereldkampioen Van Gelder nog maanden in spanning. Op 14 maart 2008 komt het verdict: geen Peking voor Van Gelder.
2009: de val
Van Gelder verbijt de teleurstelling en pakt in 2008 (Lausanne) en 2009 (Milaan) zijn tweede en derde Europese titel. Hij oogst bewondering met zijn doorzettingsvermogen, maar niet alles is wat het lijkt.
In juni 2009 wordt Yuri van Gelder bij de NK turnen betrapt op het gebruik van cocaïne. Van Gelder ontkent niet. Hij gebruikt de drug al jaren, zo biecht hij op. Aanvankelijk recreatief, later werd het een verslaving.
In oktober wordt hij met terugwerkende kracht voor een jaar geschorst. Ook verliest hij zijn baan bij de landmacht en verspeelt hij het recht om deel te nemen aan de Olympische Spelen.
Van Gelder verblijft inmiddels in een afkickkliniek in Schotland.
2010: door het stof
In zijn tweede wedstrijd na zijn schorsing wint hij goud op de wereldbeker in Gent. Het is september 2010, net op tijd voor deelname aan de WK in Rotterdam. Daar komt het niet van.
In oktober wordt Van Gelder uit de WK-selectie gezet, nadat hij tegenover de turnbond had bekend opnieuw cocaïne te hebben gebruikt. De maatregel is zwaar en omgeven door onduidelijkheid. Van Gelder zelf ontkent cocaïnegebruik en verklaart te zijn overmand door faalangst.
2011: derde kans
Van Gelder geeft zijn olympische droom niet op. In het voorjaar van 2011 maakt hij opnieuw een comeback en na het bijleggen van zijn ruzie met de KNGU wordt hij zesde in de EK-finale in Berlijn.
Een paar maanden later is er goed nieuws vanuit Lausanne: het internationale sporttribunaal CAS doet uitspraak in een zaak aangespannen door de op doping betrapte Amerikaanse atleet LaShawn Merritt en oordeelt dat in het verleden betrapte sporters niet geweerd mogen worden van de Olympische Spelen.
En dus kan Van Gelder bij de WK in Tokio alsnog deelname aan de Spelen in Londen afdwingen. Vier jaar eerder moest hij wereldkampioen worden, dit keer volstaat een podiumplaats. Maar dat is te hoog gegrepen.
Van Gelder faalt. Hij strandt in de kwalificaties.
2012: schaduw
Van Gelder is pas 29 en heeft al drie turnlevens achter zich. Zijn olympische droom houdt hem als turner op de been. Maar Van Gelder is niet meer de dominante ringenspecialist die hij vroeger was.
In mei 2012 wordt hij vierde bij de EK in Montpellier, in april 2013 zevende bij de EK in Moskou en een paar maanden later vijfde bij de WK in Antwerpen.
De Spelen van Londen bekijkt hij thuis op de bank. Daar ziet hij Epke Zonderland goud winnen op rekstok. De Fries neemt zijn rol als boegbeeld van het Nederlandse turnen over. Misschien maar beter ook.
2014: buitenkans
Vanaf 2014 gaat het vizier op Rio. Hij is allang geen favoriet meer, maar toch zijn de kansen op verwezenlijking van zijn olympische droom beter dan ooit.
In het kielzog van Van Gelder en Zonderland is een talentvolle generatie turners opgestaan, die voor het eerst in de geschiedenis een reële gooi kunnen doen naar olympische kwalificatie als team.
Bondscoach en drijvende kracht achter het project is bondscoach Mitch Fenner. Bij de WK in het Chinese Nanning laat de Welshman het teamresultaat prevaleren boven individuele kanshebbers. De bijdrage van Van Gelder is daarin te klein. Hij blijft thuis.
De visie van Fenner blijkt de juiste. De finale van de landenwedstrijd is nog te hoog gegrepen bij de WK's van 2014 en 2015, maar de ervaring blijkt goud waard. In april 2016 plaatst de Nederlandse turnploeg zich bij het testevent in Rio voor de Spelen.
Het is de reddingsboei voor Van Gelder. Bij de WK in Glasgow (2015) wordt hij zesde op de ringen, niet genoeg voor rechtstreekse plaatsing. Maar Nederland heeft opeens vijf startplaatsen. In juli wordt Van Gelder geselecteerd voor de olympische ploeg in Rio.
2016: einde
Op de eerste dag van de Olympische Spelen plaatst Yuri van Gelder zich als achtste en laatste voor de finale op de ringen. Die finale is meer dan een week verwijderd en Van Gelder besluit die avond op stap te gaan.
Diep in de Braziliaanse nacht keert Van Gelder terug in het olympisch dorp. Hij heeft opnieuw zijn eigen glazen ingegooid.
Drie dagen later wordt hij op voorspraak van de turnbond naar huis gestuurd wegens het 'op grove wijze overschrijden van normen en waarden'.