Waarom de koning wél bij de Vierdaagse en niet bij de Canal Parade is

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

De koning zal vandaag niet aanwezig zijn bij de Canal Parade in Amsterdam. Een persbericht van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) deze week maakte een einde aan geruchten dat Willem-Alexander dit sluitstuk van de Amsterdamse Gay Pride zou bezoeken. Hij is bij de Olympische Spelen in Rio de Janeiro en kan dus niet bij de Canal Parade zijn. Zo luidt de impliciete boodschap van de RVD. Maar dit 'agendaprobleem' is niet het hele verhaal.

Een dieper liggende verklaring waarom de koning tot nu toe niet opdook bij de jaarlijkse manifestatie van LHBT’s (lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transgenders) in Amsterdam illustreert de beperkte speelruimte van de vorst bij de uitoefening van zijn vooral representatieve taken. Hij moet nationale eenheid bevorderen en zich daarom verre houden van stappen die opzien baren of aanleiding geven tot discussie. Daarom was zijn recente aanwezigheid bij de Nijmeegse Vierdaagse 'vanzelfsprekend'.

Een koninklijk bezoek aan de Gay Pride zou veel tongen los maken. Vergelijk de recente foto van de Britse prins William op de cover van een homoblad.

Tragisch dilemma

Het dilemma waar Willem-Alexander bij zijn toch al beperkte taak telkens weer op stuit, heeft iets tragisch. Vanaf het begin van zijn koningschap heeft hij benadrukt dat hij nationale eenheid en burgerlijke vrijheden wil bevorderen. Daar hoort het geven van emancipatoire steuntjes in de rug aan groepen die dat (nog) kunnen gebruiken ook bij.

In het televisie-interview aan de vooravond van zijn troonsbestijging maakte Willem-Alexander duidelijk dat serieus te nemen. Op de vraag hoe hij zijn taak om samen te binden, te vertegenwoordigen en te bemoedigen zag, antwoordde hij: "Door daar aanwezig te zijn waar jij denkt dat mensen die steun of hulp nodig hebben. (…) Door mensen te steunen die de hulp even nodig hebben."

Zodra het staatshoofd echter die weg inslaat, kan hij de indruk wekken partij te kiezen. En daarvoor moet een constitutioneel vorst op zijn hoede zijn. Het is lastig voor Willem-Alexander dat hij in de koninklijke praktijk van alledag voornamelijk mag verbinden wat feitelijk al verbonden is.

Slechts heel beperkt kan hij nieuwe, emancipatoire initiatieven nemen. Op den duur kan dat – ook in zijn eigen ogen - de vraag oproepen wat de (toegevoegde) waarde van een constitutioneel vorst als staatshoofd eigenlijk is.

Jubileum

Voor de organisatoren van de Gay Pride Amsterdam gloort er overigens nog hoop. Over vier jaar houden die hun 25ste manifestatie. Zo'n jubileum kan de koning over de streep trekken. Uiteindelijk was hij bij de Vierdaagse omdat die haar 100ste editie beleefde en begin september bezoekt Willem-Alexander het Jostiband Orkest. Want dat bestaat dit jaar 50 jaar.