Ivf-behandeling leidt niet tot meer borstkanker
Vrouwen die een ivf-behandeling ondergaan, krijgen niet vaker dan gemiddeld borstkanker. Dat concluderen onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek en het Erasmus MC vandaag in het tijdschrift JAMA. Ruim twintig jaar lang volgden ze meer dan 25.000 vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergingen.
Het idee voor dit onderzoek ontstond in 1992. "In dat jaar toonde Amerikaans onderzoek een verband aan tussen vruchtbaarheidbevorderende behandelingen en eierstokkanker", zegt Floor van Leeuwen, hoofd van de afdeling epidemiologie van het Antoni van Leeuwenhoek.
Dat onderzoek ging over andere methoden dan ivf, maar het veroorzaakte zo veel onrust dat Van Leeuwen en haar collega’s een grootschalig onderzoek begonnen naar mogelijke verbanden tussen ivf en het ontstaan van kanker.
Hormoonpieken
Tijdens ivf-behandelingen krijgen vrouwen hormonen toegediend die ervoor zorgen dat er meerdere eicellen tegelijkertijd rijpen. "De concentraties van de geslachtshormonen oestrogeen en progesteron in het lichaam kunnen dan tien keer zo hoog worden als tijdens de normale menstruatiecyclus", zegt Van Leeuwen. Die hormonen stimuleren celdeling en kunnen daarmee ook de kans op vormen van kanker vergroten.
"Uit eerder onderzoek weten we dat vrouwen met structureel verhoogde concentraties vrouwelijke geslachtshormonen vaker borstkanker, eierstokkanker, baarmoederkanker en melanoom – een vorm van huidkanker – krijgen", vervolgt Van Leeuwen. Het lijkt er nu dus op dat tijdelijke hormoonpieken van ivf-behandelingen het risico op borstkanker niet blijvend verhogen.
Eerder concludeerde het onderzoeksteam al dat ivf het risico op melanoom niet verhoogt. Voor baarmoederkanker kunnen ze nog geen definitieve conclusies trekken omdat die vorm van kanker minder vaak voorkomt. Bij eierstokkanker is het beeld complexer. Ivf lijkt de kans op de meest agressieve vorm niet te verhogen, maar de kans op een mildere vorm wel. De onderzoekers publiceerden daar vier jaar geleden over en analyseren momenteel de gegevens van een groter aantal vrouwen dat een ivf-traject doorliep.
Eerste menstruatie
Ook als het om borstkanker gaat is verder onderzoek wenselijk. Wellicht ontwikkelen vrouwen die ivf ondergingen na veertig jaar alsnog een verhoogd risico op borstkanker. Want hormonale effecten kunnen lang doorwerken, weet van Leeuwen. "Zelfs de leeftijd waarop een vrouw voor het eerst menstrueert hangt samen met haar risico op borstkanker op haar 70e."
Daarnaast zijn ivf-procedures door de tijd heen veranderd. Volgens Van Leeuwen wordt de normale menstruatiecyclus tegenwoordig minder verstoord. Zij vermoedt daarom dat het risico op borstkanker als gevolg van ivf-behandelingen niet is toegenomen.
Vrouwen die ivf ondergaan zijn overigens niet zo bang voor een verhoogd risico op kanker, meent Curt Burger. Hij is hoogleraar gynaecologische oncologie aan het Erasmus Medisch Centrum en leidde het onderzoek samen met Van Leeuwen. "Ik denk dat de wens om een kind te krijgen groter is dan de risico's. Als vrouwen hier vragen over hadden, dan gaven we al aan dat er geen aanwijzingen waren voor een verhoogd risico op borstkanker. Nu kunnen we dat nog beter onderbouwen."