China heeft geen recht op eilanden Zuid-Chinese Zee
Het Permanente Hof van Arbitrage zegt dat China geen gezag kan uitoefenen op het ook door de Filipijnen geclaimde deel van de Zuid-Chinese Zee. Ook vindt het hof dat China de soevereiniteit van de Filipijnen heeft geschonden door in die wateren economische activiteiten te ontwikkelen. De historische aanspraken die China meent te hebben, worden niet door het hof erkend.
De Filipijnen hadden het hof in Den Haag gevraagd om een uitspraak te doen over wateren, eilanden en riffen die door beide landen worden geclaimd. Naar de uitspraak werd ook door andere landen met veel belangstelling uitgezien. Onder meer Vietnam, Maleisië en Brunei hebben soortgelijke conflicten met China. Met de uitspraak zijn behalve territoriale ook grote economische en militair-strategische belangen gemoeid.
De uitspraak is bindend, maar het hof kan naleving niet afdwingen. China heeft van het begin af aan gezegd dat het de uitspraak niet zal erkennen, omdat de zaak alleen door de Filipijnen aan het hof is voorgelegd en niet ook door China.
China beroept zich op 'historische' rechten die zouden gelden sinds 1948. Toen gaf het land op een kaart aan dat zo'n 90 procent van de Zuid-Chinese Zee bij China hoorde, inclusief eilanden, riffen, atollen en zandbanken die ook door andere landen worden opgeëist.
Militairen
De afgelopen jaren bouwde China onbewoonde riffen, atollen en zandbanken om tot kunstmatige eilanden, waarop militairen werden geplaatst. Volgens het zeerecht geldt rond een eiland een zone van twaalf zeemijl die als territoriale wateren van het betreffende land worden beschouwd. Daarnaast heeft zo'n land in een straal van 200 zeemijl het alleenrecht op economische exploitatie. Dat is in de Zuid-Chinese Zee niet alleen van belang voor de visserij, maar ook omdat er onder de zeebodem vermoedelijk grote hoeveelheden aardolie en -gas te vinden zijn.
Volgens het hof kan China dit soort rechten niet doen gelden rond kunstmatig opgeworpen eilanden.
China heeft meteen na het bekend worden van de uitspraak gezegd dat die "leeg" en "niets waard" is, zegt correspondent Marieke de Vries . De minister van Defensie liet weten dat de uitspraak geen effect heeft op de Chinese soevereiniteit over de Zuid-Chinese Zee. Een Chinese staatskrant sprak vanmorgen voor de uitspraak al over een "val" van Amerika en de Filipijnen waarbij het Hof van Arbitrage medeplichtig is.
De Filipijnse ministerie van Buitenlandse Zaken is blij met de uitspraak. Het land wil hem eerst goed bestuderen en roept betrokkenen op om zich in de tussentijd verstandig op te stellen. Vermoedelijk doelt het daarmee op Filipijnen die door het conflict in moeilijkheden zijn geraakt, zoals vissers die door de opstelling van China geen toegang meer hebben tot hun oude visgebieden.
Correspondent Michel Maas zei op NPO Radio 1 dat er in de Filipijnen opgetogen is gereageerd. "Ze vierden eigenlijk al feest voordat de uitspraak er was, want ze vertrouwden erop dat er geen ander vonnis mogelijk was dan dit."
De vraag is nu wat de nieuwe president Duterte gaat doen, zei Maas. Duterte heeft de afgelopen weken gezegd dat de kwestie hem geen oorlog waard is, hij wil met China gaan praten. Hij is bereid om afspraken te maken over het winnen van olie en gas in het gebied, bijvoorbeeld in ruil voor aanleg van spoorlijnen door China in de Filipijnen.