Proces Decembermoorden: waar gaat het om en waarom duurt het zo lang?
Het toch al ellenlange dossier over de Decembermoorden krijgt een nieuw hoofdstuk. Gisteren maakte de Surinaamse minister van Justitie bekend dat president Bouterse in het belang van de staatsveiligheid een einde maakt aan het proces. Vandaag heeft de Surinaamse openbaar aanklager de krijgsraad gevraagd om het proces te stoppen.
"Wat het voor het strafproces betekent, is nog niet helemaal duidelijk", zegt correspondent Harmen Boerboom. "De rechter van de krijgsraad moet er nog over oordelen. Maar het lijkt erop dat het proces stil komt te liggen."
Waar gaat het over?
In de nacht van 8 op 9 december 1982 worden in Fort Zeelandia in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo vijftien tegenstanders van het regime van Desi Bouterse gemarteld en vermoord. Bouterse is twee jaar daarvoor aan de macht gekomen met een militaire staatsgreep, uit ontevredenheid over de eerste regering van het land. Suriname is sinds 1975 onafhankelijk.
De vijftien tegenstanders zijn vakbondsleiders, advocaten en journalisten. Volgens de lezing van het regime-Bouterse wilde de groep een tegencoup plegen en werden ze daarom gearresteerd. Het regime zegt dat ze werden neergeschoten toen ze probeerden te vluchten, maar ooggetuigen zeggen dat de lichamen kogelgaten vertonen en sporen van zware mishandeling.
De moorden leiden in Suriname en Nederland tot grote demonstraties tegen Bouterse. Als in 1987 de eerste vrije verkiezingen in Suriname worden gehouden sinds de militaire dictatuur, verliest Bouterse kansloos. Hij zwijgt de komende jaren over de Decembermoorden en niemand durft zijn vingers eraan te branden.
Opgegraven
Pas in 2000, een maand voordat de moorden zouden verjaren, komt er op aandringen van de nabestaanden toch een gerechtelijk onderzoek. De lichamen van de vijftien slachtoffers worden opgegraven en onderzocht. Bouterse moet zich verantwoorden voor de krijgsraad.
In 2007 begint het strafproces tegen Bouterse en 25 medeverdachten. Bouterse biedt zijn excuses aan de nabestaanden aan. Hij zegt dat hij de politieke verantwoordelijkheid draagt voor de moorden, maar neemt geen persoonlijke verantwoordelijkheid. Het proces verloopt moeizaam. De advocaten van Bouterse vertragen het proces.
Als Bouterse in 2010 de parlementsverkiezingen wint en president wordt, pleit hij voor amnestie voor zichzelf en zijn medeverdachten. De Surinaamse Amnestiewet, die oorspronkelijk amnestie verleende voor strafbare feiten gepleegd tussen 1 januari 1985 en 19 augustus 1992, wordt uitgebreid met de periode tussen 1 april 1980 en 31 december 1984.
Daardoor geldt de amnestie ook voor de Decembermoorden. De vervolging van Bouterse en de andere verdachten wordt stilgelegd.
Oordeel krijgsraad
In juni van dit jaar oordeelt de krijgsraad dat de Amnestiewet niet rechtsgeldig is en dat het proces moet worden hervat. De president van de krijgsraad vindt dat de wet ingrijpt in een lopend proces en dat de rechtsgeldigheid van de wet getoetst had moeten worden door een constitutioneel hof. Bouterse reageert door te zeggen dat met dit oordeel de rechtsstaat in gevaar is.
Volgens het oordeel van de krijgsraad had de zaak vandaag moeten worden heropend, maar nu doet Bouterse dus opnieuw een poging het proces te dwarsbomen.
