Psychiatrische patiënt bij de huisarts al in de wacht
Mensen met psychische klachten komen nu vaak al bij de huisarts op een wachtlijst terecht. Uit een jaarlijks onderzoek van de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) blijkt dat 52 procent van de huisartspraktijken geen tijd heeft om deze patiënten meteen te helpen.
De afgelopen jaren gaven de huisartsen al aan dat zij steeds meer mensen met psychische problemen in de praktijk krijgen en dat ze die steeds moeilijker kunnen doorverwijzen. Nu melden ze voor het eerst dat ze ook zelf wachtlijsten hebben.
Sinds een paar jaar is het de bedoeling dat huisartsen basiszorg voor mensen met psychische problemen overnemen. Bij ernstiger problemen verwijzen zij door naar de psychiater of andere gespecialiseerde zorg.
Bijna alle huisartsen hebben hiervoor een praktijkondersteuner aangenomen, bijvoorbeeld een gezondheidszorgpsycholoog. Maar ook die kan het werk dus niet meer aan.
Volgens de huisartsen en de instellingen komt dat door de toename van het aantal mensen met psychische problemen, in combinatie met de wachtlijsten bij de gespecialiseerde instellingen. De toegang tot de ggz slibt hierdoor al dicht bij de huisarts.
Rek eruit
Volgens de LHV is de grens bereikt. "De zorg aan mensen in psychische nood gaat niet beter, zelfs slechter", zegt bestuurder Geert-Jan van Loenen. "Het systeem werkt chronisch niet. De rek is eruit."
Volgens Van Loenen krijgen patiënten niet de zorg die ze verdienen, en gaan huisartsen structureel over hun grenzen heen om toch mensen te helpen. 81 procent zegt noodgedwongen zorg te leveren die eigenlijk door gespecialiseerde professionals gegeven moet worden.
"Het is op de grens van wat nog verantwoord is", zegt één van hen, de Brunssumse huisarts Sebastiaan van Peer. "Ik had vorig jaar een schizofrene jongen in de praktijk die steeds verder uit het lood liep. Toen heb ik tegen de kliniek hier geroepen: 'Ik neem hier geen verantwoordelijkheid meer voor. Als er nu iets zo ernstigs gebeurt dat het de krant haalt, dan weet ik hoe het komt!' Uiteindelijk wordt daar dan nog wel naar geluisterd."
De LHV deed onderzoek onder 1400 huisartsen. In die enquête zegt 64 procent last te hebben van de wachtlijsten in de psychiatrie. Bij een doorverwijzing duurt het vaak langer dan acht weken voordat iemand gespecialiseerde hulp krijgt. Dat leidt ertoe dat de huisarts en zijn praktijkondersteuner patiënten moeten behandelen met klachten die eigenlijk te zwaar voor ze zijn. En tegelijkertijd blijven er nieuwe patiënten komen.
Volgens het Landelijk Platform GGZ, dat opkomt voor de belangen van patiënten, leidt dat tot dramatische situaties, zoals dwangopnames, psychoses en zelfs zelfmoorden. "Minister Schippers laat het systeem nog steeds helemaal aan de markt over, terwijl we zien dat dit niet werkt. Zij moet echt gaan toezien op goede regionale afspraken tussen verzekeraars, gemeenten en instellingen."
Verwarden
In 2012 spraken de betrokken partijen af dat in acht jaar tijd 30 procent van de plaatsen in psychiatrische klinieken zou worden geschrapt. De afgelopen jaren waarschuwen verschillende betrokken partijen dat er bedden worden afgebouwd, terwijl de zorg buiten de klinieken nog onvoldoende is opgebouwd.
Onder meer het Leger des Heils legt een direct verband tussen de bezuinigingen en het aantal verwarde mensen op straat.
Schippers: ik onderneem al actie
In een reactie stelt minister Schippers dat de wachttijden volgens onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) binnen de normen blijven.
Schippers vindt ze desondanks te lang. Ze is eerder al begonnen daar iets aan te doen en heeft de NZa gevraagd snel te kijken of die normen nog wel kloppen. Ook moeten alle verzekeraars komende maand bij de zorgautoriteit verbeterplannen indienen over inzicht in de wachttijden voor hun verzekerden.
De minister noemt het een goede zaak dat huisartsen meer ggz-zorg leveren. Voor dat beleid heeft zij meer dan 100 miljoen euro uitgetrokken. Maar het is volgens haar niet de bedoeling dat patiënten met complexe problemen noodgedwongen onder behandeling van de huisarts blijven.
Eerder was al afgesproken, aldus Schippers, dat alle betrokken partijen nog voor het zomerreces van de Tweede Kamer bij elkaar komen om verdere stappen te zetten in de strijd tegen de wachttijden.