Hofland: we leven niet in een dorp
Schrijver, journalist en columnist. En niet de minste, want hij werd door collega's uitgeroepen tot de journalist van de 20ste eeuw. H.J.A. Hofland, zoals hij zichzelf consequent noemde, is vandaag overleden op 88-jarige leeftijd.
De jury van de P.C. Hooftprijs, die Hofland in 2011 kreeg voor zijn essays, roemde hem, omdat hij lezers er continu aan herinnerde dat ze "in de wereld leven en niet in een dorp of op een eilandje". Zestig jaar had hij met grote volharding en ijzeren discipline nauwlettend en tegelijk gedistantieerd de maatschappelijke toestand gepeild.
"Daarbij heeft Hofland stelselmatig tegenwicht geboden aan de niet zelden provinciaalse oriëntatie van de vaderlandse pers."
Maar dat was lang niet alles, want als een soort tegenwicht schreef hij onder het pseudoniem S. Montag ruim 1800 columns in NRC Handelsblad die juist niet op de grote bewegingen in het land en de wereld waren gericht. In zijn Overpeinzingen nam hij de directe wereld om hem heen waar.
Een romantische peinzer die tegelijkertijd van invloed was op de koele analyticus. De P.C. Hooft-jury sprak van "tweelingzielen".
Henk Hofland werd geboren in Rotterdam. Als jongen van 12 maakte hij het Duitse bombardement op de stad mee, een bepalende gebeurtenis in zijn leven. Hij maakte carrière bij het Algemeen Handelsblad en werd er in 1968 hoofdredacteur. Dat duurde vier jaar, in die periode fuseerde de krant met de NRC. Er waren veel conflicten en in 1972 ruimde Hofland het veld. Eigenlijk begon toen pas zijn loopbaan als veelzijdig schrijver en columnist.
Hij ging als freelancer aan de slag, maar bleef wel columns schrijven in de NRC. Hij had in de krant (en in het weekblad De Groene Amsterdammer) een wekelijkse politieke column en dus zijn zaterdagse Overpeinzing. De 1500-ste verscheen op 23 mei 2009 in een aparte bijlage van de NRC.
Anarcho-liberaal
Op de radio was Hofland jarenlang onder meer te horen als vaste gast bij het journalistenforum Welingelichte kringen van de VPRO. Ook had hij vijf jaar een column in het historische programma OVT. Als commentator was hij geregeld te gast in allerlei tv-programma's.
In zijn columns toonde Hofland zich in het algemeen liberaal en gematigd, zonder partijpolitieke binding. Hij noemde zich 'anarcho-liberaal', hekelde het gebrek aan wantrouwen ten aanzien van autoriteiten en verzette zich tegen oppervlakkige 'opleuking' van de media.
De Tegel
Het tekent Hoflands veelzijdigheid dat hij behalve talloze columns en essays ook romans en verhalen schreef. Onder zijn pseudoniem S. Montag bijvoorbeeld De Alibicentrale en De Zippo van '14-'18. Andere titels zijn Nacht over Alicante en Man van zijn eeuw.
Naar zijn bekendste boek Tegels lichten (of: ware verhalen over autoriteiten in het land der voldongen feiten) uit 1972 is de belangrijkste Nederlandse journalistieke prijs genoemd, De Tegel. Het boek gaat over de na-oorlogse binnenlandse politiek, de Hofmans-affaire en de dekolonisatie van Indonesië en Nieuw-Guinea. Hofland geselde op voorbeeldige wijze "de schichtigheid van Nederlandse autoriteiten".
