Voor het eerst meer dan 60 miljoen mensen op de vlucht

Vorig jaar was een recordaantal van 65,3 miljoen mensen in de wereld ontheemd door oorlog of vervolging. Het was het eerste jaar dat de grens van 60 miljoen vluchtelingen werd overschreden. Volgens het jaarlijkse vluchtelingenrapport van de UNHCR was vorig jaar één op de 113 wereldburgers op de vlucht. Het gaat bij die getallen zowel om mensen die naar andere landen vluchtten (24,5 miljoen) als in hun eigen land op de vlucht zijn (40,8 miljoen).

UNHCR spreekt van "een treurig record". Tegenover die tientallen miljoenen mensen die op de vlucht zijn geslagen, staat maar een klein aantal dat vorig jaar naar huis kon terugkeren. In 2015 konden maar 201.400 mensen terug naar hun land van herkomst. Dat ging dan voornamelijk om Afghanen, Sudanezen en Somaliërs.

Pakistan

Als het om de opvang van vluchtelingen gaat, staat Europa in het centrum van de aandacht. Europese landen inclusief Turkije vingen vorig jaar 4,4 miljoen mensen op. Meer dan de helft, zo'n 2,5 miljoen, werd opgevangen in Turkije.

Verreweg de meeste vluchtelingen bevinden zich buiten Europa. Pakistan vangt 1,5 miljoen vluchtelingen op en Iran 979.000. Libanon had de meeste vluchtelingen vergeleken met het eigen inwonertal: 183 vluchtelingen per 1000 inwoners.

Sinds de jaren 90 van de vorige eeuw is het aantal vluchtelingen al aan het stijgen, maar de laatste vijf jaar gaat die stijging steeds harder. Dat komt onder meer doordat oorlogen langer duren. In Somalië en Afghanistan bijvoorbeeld wordt al jaren gevochten. Ook zijn er de tijd veel conflicten bij gekomen, zoals in Syrië, Zuid-Sudan, Jemen, Burundi, Oekraïne en de Centraal-Afrikaanse Republiek.

Bendes

Syrië is van die landen 'koploper', bijna vijf miljoen Syriërs zijn op de vlucht geslagen naar het buitenland, 6,6 miljoen Syriërs zijn binnen hun eigen land op de vlucht. Uit Somalië zijn 1,1 miljoen naar het buitenland vertrokken, net zoveel als er intern op drift zijn. Uit Afghanistan zijn 2,7 miljoen vluchtelingen vertrokken en 1,2 miljoen mensen binnen de landsgrenzen ontheemd.

In de Afrikaanse landen onder de Sahara zijn ook veel mensen op de vlucht. In die landen waren eind vorig jaar 18,4 miljoen mensen op de vlucht naar het buitenland of ontheemd in eigen land.

Het aantal mensen op de vlucht in Amerika is vorig jaar flink gestegen door het aanhoudende geweld van drugsbendes in Midden-Amerika. Uit El Salvador, Guatemala en Honduras zijn 109.800 mensen op de vlucht geslagen, vooral naar Mexico en de Verenigde Staten. Colombia heeft de grootste groep binnenlandse ontheemden ter wereld: 6,9 miljoen mensen.

Hekken, muren, dichte grenzen

De UNHCR heeft berekend dat 51 procent van alle vluchtelingen kind is. De VN-organisatie noemt het zorgwekkend dat veel van die kinderen hun ouders zijn kwijtgeraakt of alleen reizen. Vorige week bleek uit een VN-rapport dat steeds meer kinderen alleen op de vlucht zijn. Veel kinderen worden daarbij slachtoffer van verkrachting, uitbuiting, slavernij en gevangenschap.

Ook volwassen vluchtelingen lopen volgens de UNHCR steeds meer gevaar, met name bij de oversteek naar Europa over zee. In sommige landen wordt het aanvragen van asiel ontmoedigd en vaak krijgen vluchtelingen te maken met hoge hekken, muren en gesloten grenzen.

De Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen Filippo Grandi betreurt het dat landen soms zo weinig bereid zijn mensen te helpen. Hij pleit in het rapport voor meer saamhorigheid en samenwerking om mensen in nood op te vangen.