Boekhandelaar blijkt 'ontvoerd door Chinese overheidsdienst'

Een boekverkoper uit Hongkong die lange tijd vermist werd, zegt dat hij al die tijd werd vastgehouden door een Chinese overheidsdienst. Op een persconferentie in Hongkong vertelde hij wat er met hem is gebeurd.

Lam Wing-kee was niet de enige boekhandelaar die vorig jaar van de aardbodem verdween; ook vier collega's uit dezelfde boekhandel waren plotseling onvindbaar. Eén van hen is nog altijd niet terecht.

In de laatste maanden van vorig jaar verdwenen vijf medewerkers van boekhandel Causeway Bay Books in Hongkong. De zaak verkoopt boeken over de privélevens van Chinese overheidsfunctionarissen, inclusief president Xi Jinping. Voor de Chinese regering zijn dat 'verboden boeken'.

Volgens het bestuur van de autonome Chinese regio Hongkong, zitten de autoriteiten uit Peking achter de ontvoeringen. China zou zich bemoeien met de vrijheid van meningsuiting in Hongkong. Bewijzen daarvoor waren én zijn er nog altijd niet.

De 61-jarige Lam Wing-kee onthulde aan de bijeengekomen pers in Hongkong dat hij op 24 oktober werd ontvoerd in de Zuid-Chinese stad Shenzhen, waar hij was om zijn vriendin te bezoeken. Na een nacht te hebben doorgebracht in Shenzhen brachten zijn ontvoerders hem - geblinddoekt en met handboeien om - met de trein naar Ningbo, in het oosten van China. Een reis van veertien uur.

Daar hielden zijn ontvoerders hem vast in een kleine kamer, waar hij 24 uur per dag in de gaten werd gehouden. Hij mocht de kamer niet verlaten en werd regelmatig verhoord. Lam zei dat hij niet fysiek is mishandeld, maar dat hij psychisch wel onder druk werd gezet.

Lam kreeg in zijn cel een heel kleine tandenborstel die aan een nylon draadje vastzat. "Als ik mijn tanden aan het poetsen was, hield een bewaker de draad vast. En als ik klaar was, moest ik de tandenborstel teruggeven. Ze waren bang dat ik zelfmoord zou plegen door de tandenborstel in te slikken. Iemand moet dat eerder zo gedaan hebben."

In maart werden drie van Lams collega's vrijgelaten. Zelf kwam hij deze week vrij, maar wel op voorwaarde dat hij naar Hongkong zou gaan om een harde schijf op te sporen. Op die schijf zouden namen staan van Chinezen, voornamelijk inwoners van het vasteland, die boeken bij Causeway Bay Books hebben gekocht.

Maar in plaats van de lijst te zoeken en als informant te fungeren, besloot Lam een persconferentie te geven. "Ik durf mijn ondervragers niet te vertellen wie de lezers zijn, want ik ben bang dat ze er dan bij betrokken raken. En ik wil niet dat de mensen in Hongkong denken dat ik ze verraad. Dat doe ik niet."

Hij vervolgde: "Dit gaat niet alleen over mij. Dit gaat niet alleen over een boekenwinkel. Dit gaat over iedereen. Dit is waar de mensen in Hongkong voor staan. Dit is waar wij voor staan. We buigen niet voor brute kracht."

De ontvoeringen volgden op de publicatie van een boek over het privéleven van president Xi Jinping, maar Lam kan niet met zekerheid zeggen dat de ontvoeringen daarmee te maken hebben. Wel zegt hij dat hij is opgepakt door ambtenaren van een speciaal onderzoeksteam, dat alleen door de hogere leiding in Peking wordt aangestuurd.

Amnesty International zegt in een reactie dat Lam heeft blootgelegd wat velen al die tijd vermoedden: dat dit een bewuste actie van de Chinese autoriteiten was om achter de boekhandelaren aan te gaan.