Archeologie 'uit je achtertuin' tentoongesteld in Leiden

In het museum kijken naar archeologische vondsten die bij wijze van spreken in je eigen tuin zijn gedaan. Dat kan in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Daar opent vandaag de tentoonstelling Archeologie uit je achtertuin.

Bijzondere voorwerpen uit zo'n 120 Nederlandse gemeenten zijn hier te bekijken. Het doel van de tentoonstelling is dat iedereen een voorwerp kan bewonderen dat bij hem of haar in de buurt gevonden is. Zo'n voorwerp vertelt iets over de geschiedenis van de gemeente.

De meeste voorwerpen 'uit de buurt' zijn wel door professionele archeologen gevonden. Ze zijn door gemeentelijke of provinciale archeologen geselecteerd voor de tentoonstelling. Maar er zijn ook voorwerpen die echt door toevallige vinders of amateurarcheologen in de achtertuin zijn gevonden.

Een van deze amateurarcheologen is Aldwin Wals. "Mijn vondsten komen van een akker vlak bij mijn huis in de gemeente Eemsmond." Wals gaat vaak op pad met een metaaldetector. "Het is een heerlijke hobby waarmee je af en toe iets moois vindt."

Van een van zijn mooiste vondsten wist hij eerst niet goed wat het was. Wals vond verspreid over een aantal jaren diverse onderdelen. "Ik had in eerste instantie geen idee wat ik had gevonden. Ik ben meerdere musea langsgegaan om te zoeken naar iets vergelijkbaars. Uiteindelijk zag ik in het Groninger Museum de monstrans van Kampen staan. Toen kwam ik erachter dat het voorwerp dat ik had gevonden ook een monstrans was, een onderdeel van het kerkelijk servies, waarin de hostie werd opgediend."

De monstrans van Wals dateert waarschijnlijk uit het eind van de 14de of het begin van de 15de eeuw. Wals zit in het bestuur van een vereniging voor amateurarcheologen en heeft daarom veel contacten in de (amateur)archeologie.

Omdat hij zijn vondst netjes had gemeld bij de provinciaal archeoloog in Groningen, was zijn vondst bij het archeologisch depot bekend. Op die manier is hij uiteindelijk benaderd om zijn vondst in deze tentoonstelling te laten zien.

Regio-archeologie

Ceciel Nyst is regio-archeoloog in de provincie Noord-Holland. Zij heeft de voorwerpen voor zes gemeenten uit deze provincie bijeengebracht.

"Het fijne aan deze tentoonstelling is dat gemeenten nu zien hoe leuk archeologie is. Vaak ervaren gemeenten archeologie namelijk als last, vooral als het om bouwen gaat en er bijvoorbeeld archeologisch onderzoek moet worden gedaan voordat er gebouwd kan worden."

Om voorwerpen uit te zoeken voor de verschillende gemeenten, is Nyst gaan zoeken in het provinciaal depot en is ze langsgegaan bij musea en particulieren.

Verhalen achter voorwerp

Nyst is op zoek gegaan naar de voorwerpen met de bijzonderste of leukste verhalen. Haar favoriete voorwerp is gevonden in Heerhugowaard, op een plek waar vroeger een meer was. "Maar weinig mensen weten dat dat deze plek vroeger, voordat het een meer werd, bewoond was. Een keukenpot uit de Middeleeuwen laat dit goed zien."

Een andere vondst die ze noemt zijn een soort speelschijfjes uit de Romeinse tijd, die zijn gevonden in Schagen. "Hierover gaat het verhaal dat ze in die tijd ook werden gebruikt om billen mee af te vegen. Maar het leuke aan archeologie is dat we dat natuurlijk niet meer na kunnen vragen. Het blijft dus een theorie", zegt Nyst.

Tentoonstelling

De tentoonstelling blijft de komende jaren te bezoeken in het museum in Leiden. De bedoeling is dat de tentoonstelling nog gaat groeien en dat uiteindelijk alle 390 gemeenten vertegenwoordigd zijn, inclusief Bonaire, Saba en Sint-Eustatius.

Alle voorwerpen zijn ook te zien op de website www.archeologieuitjeachtertuin.nl.