Wat moet een Rotterdamse burgemeester in de landelijke politiek?

De afgelopen weken is er veel discussie over een overstap van Ahmed Aboutaleb van Rotterdam naar de landelijke politiek in Den Haag. Veel PvdA-aanhangers zien in hem de man die de partij weer populair kan maken bij de kiezers.

Aboutaleb houdt de boot tot nu toe af. Hij zei eerder dat hij het in interne verkiezingen niet tegen partijleider Samsom wil opnemen. Samsom zelf, partijvoorzitter Spekman en minister Dijsselbloem vragen hem juist dat wel te doen. Maar de burgemeester van Rotterdam wijst die oproepen van de hand.

Burgemeester Van der Louw

De mogelijke transfer van de Rotterdamse burgemeester doet een beetje denken aan een discussie uit het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Toen was André van der Louw het middelpunt. De PvdA’er Van der Louw was sinds 1974 de zeer populaire burgemeester van Rotterdam. In 1981 verliet hij de havenstad om toe te treden tot het tweede kabinet-Van Agt. Hij deed dat nadat de partijleiding een dringend beroep op hem had gedaan. “De partij heeft je nodig.”

Van der Louw had het erg naar zijn zin in Rotterdam en stond bepaald niet te trappelen om zijn burgemeesterschap in te ruilen voor een onzekere baan in politiek Den Haag. Uiteindelijk stemde hij toe, uit plichtsbesef tegenover de partij. Hij had tenslotte ook veel aan de PvdA te danken. Van der Louw werd minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk.

Mislukt kabinet

Het kabinet-Van Agt II werd een mislukking. Nog voor de regeringsverklaring kwam het al bijna ten val en nog geen negen maanden na de beëdiging was er een definitieve breuk: na voortdurende discussies tussen PvdA, CDA en D66 over het financieel beleid stapten de PvdA-bewindslieden op. Zo was Van der Louw nog geen negen maanden na zijn vertrek uit Rotterdam én geen burgemeester meer én geen minister.

Natuurlijk is de situatie van toen niet een op een vergelijkbaar met die van nu. Nu gaat het niet over een ministerschap, maar over het partijleiderschap en het is nog helemaal niet zeker hoe die discussie verder verloopt.

Maar er is op zijn minst één opmerkelijke parallel: het ging en gaat om een populaire PvdA-burgemeester, die door de partijleiding wordt gevraagd na te denken over een functie in de Haagse politiek, maar die daar zelf niet erg enthousiast over lijkt.

Peper, Oud en Opstelten

Overigens waren er meer Rotterdamse burgemeesters die rechtstreeks overgingen van het stadhuis aan de Coolsingel naar het Binnenhof: PvdA’er Bram Peper in 1998 en veel langer geleden VVD’er Pieter Oud in 1948. Oud combineerde jarenlang het burgemeesterschap in Rotterdam met het fractievoorzitterschap in de Tweede Kamer. Tegenwoordig is dat natuurlijk ondenkbaar.

De laatste die eerst burgemeester van Rotterdam was en daarna Haags politicus, was Ivo Opstelten (VVD). Maar toen hij in 2010 minister werd, was hij al bijna twee jaar weg uit Rotterdam.