Ongewenst vlees van mannetjesdier krijgt een nieuwe kans

Steeds meer mensen ondernemen actie om het vlees van mannetjesdieren een zinnige bestemming te geven. De meeste mannetjesdieren zijn niet gewild in de vee-industrie, omdat ze geen melk produceren of eieren leggen. Daarom worden veel haantjes, bokjes en stiertjes meteen geslacht.

Markt creëren

Een van de organisaties die een markt probeert te creëren voor mannetjesdieren, is VoedselKeten uit Friesland. "Gezamenlijk vonden we dat de voedselketen wat logischer, eerlijker en beter kon", zegt Yvonne de Beer van VoedselKeten. "Met het consumeren van melk en het eten van kaas en eieren produceer je automatisch ook extra dieren. De mannetjes daaronder zijn dan een bijproduct."

Dat worden er alleen maar meer. Volgens het Identificatie & Registratiesysteem zijn er in 2015 1.756.700 kalveren geboren op melkveebedrijven in Nederland. In de helft van de gevallen is dat een stiertje. Dat is een stijging van 5 procentpunt ten opzichte van 2014.

Een deel daarvan wordt getransporteerd naar het buitenland. Daar is kalfsvlees populairder. Maar niet elk kalf komt daarvoor in aanmerking.

VoedselKeten is een initiatief van festival Welcome to the Village, in samenwerking met drie andere Friese partijen: Agrarische Jongeren, Youth Food Movement en King of the Meadows. Met bijeenkomsten en experimenten brengen zij de boeren en producenten samen. Het doel is om het vlees van mannetjesdieren meer economische waarde te geven. Op dit moment zijn ze met zo'n 25 boeren in gesprek.

De organisatie staat er niet alleen voor. Overal in het land ziet De Beer dat er meer aandacht is voor mannetjesvlees. Zo was er vorig jaar een speciale barbecue tijdens de Dutch Design Week, waar alleen maar vlees van mannelijke dieren werd geserveerd.

Gewoon doodgespoten

Jaring Brunia is een boer die liever geen vlees weggooit. "Ik kan de stiertjes die geboren worden niet aanhouden, dus met 14 weken vertrekken die weer van mijn melkveebedrijf naar de mesterij." Een melkboer heeft natuurlijk niet veel aan stiertjes, die kunnen geen melk geven. "Maar er zijn ook kalfjes die naar mijn weten gewoon doodgespoten worden. Dat is natuurlijk erg jammer." Dus als hij kan, probeert Brunia een andere bestemming voor ze te vinden.

Het vlees komt dan terecht bij bijvoorbeeld Willem Schaafsma, een restauranteigenaar in Leeuwarden. "Puur omdat een kalfje iets te licht geboren is, gooien we die in onze maatschappij gewoon weg. Dat is nergens voor nodig." De chef-kok heeft dan ook regelmatig een dergelijk stiertje op de kaart staan.

Kwestie van jaren

"Natuurlijk kun je zo'n voedselproces niet in een keer veranderen", vertelt Maurits Steverink. De onderzoeker was betrokken bij een rapport uit februari, Vermarkten van haantjes van legrassen, van Wageningen UR.

"De bewijzen liggen er, dat je van deze dieren prima producten kunt maken", aldus Steverink. "Het is normaal dat dit een kwestie van jaren is. Nederland is wel snelheid aan het maken als je het vergelijkt met andere landen. Toch zou de overheid meer kunnen doen en meer oog kunnen hebben voor verandering."

Dit zou kunnen, volgens Steverink, door het voor boeren makkelijker te maken over te stappen van traditionele bedrijfsvoering naar biologische landbouw. Staatssecretaris Van Dam is op de hoogte van de problemen. Samen met de sector zoekt hij dan ook naar oplossingen. Maar voorlopig is dit nog niet terug te zien in de regelgeving.