'Van der Laan was onder Patijn al schaduwburgemeester van Amsterdam'

• 

  Edwin van den Berg

  Verslaggever

De Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan heeft toenmalig commissaris van de koningin in Zuid-Holland, Schelto Patijn, er in 1994 van overtuigd om burgemeester van Amsterdam te worden. Dat blijkt uit het boek Van der Laan, Biografie van een burgemeester van journalist en politicoloog Kemal Rijken. Het eerste exemplaar werd vanochtend aan Van der Laan overhandigd.

Het boek is een gedetailleerd portret van Van der Laan, die deze zomer zes jaar burgemeester van de hoofdstad is. Het idee voor een biografie ontstond bij Rijken tijdens een interview met Van der Laan voor een artikel in Binnenlands Bestuur. "Dat gesprek ging over de voorbereidingen voor de inhuldiging van de koning in Amsterdam. Van der Laan vertelde mij over de krakersrellen in de stad, op 30 april 1980, tijdens de inhuldiging van koningin Beatrix. Hij vond het de vreselijkste dag die hij tot dan toe in Amsterdam had meegemaakt", vertelde hij me.

Achteraf is dat gesprek voor mij het startpunt geweest voor het schrijven van een biografie over hem, zegt Rijken. Van der Laan wilde er zelf niet aan meewerken. "Nee, hij vond het ijdeltuiterij en wil zich zolang hij burgemeester is richten op zijn werk."

"Ik ben zelf politicoloog van huis uit en vind Van der Laan een bijzonder politiek dier. Anders dan andere bestuurders is hij iemand die zeer makkelijk schakelt. Of hij nu met staatshoofden omgaat of met Amsterdammers. Dat kost hem weinig moeite. Voor het boek heb ik 120 mensen gesproken. Van familieleden en studievrienden tot zijn oud-collega’s uit de advocatuur. Maar ook Ahmed Aboutaleb, Lodewijk Asscher en Roger van Boxtel", aldus Rijken.

"Hij eist veel van de mensen om zich heen. Ook op het stadhuis. Een overleg over de bekende top 600 van jonge criminele jongeren leidde tot een fikse aanvaring met een ambtenaar op dat dossier. Zij confronteerde hem later met zijn gedrag en toen stelde hij zich kwetsbaar op. Andere ambtenaren die dat niet durfden, liepen gewoon weg bij een overleg of vertrokken uit het kabinet van de burgemeester."

Uit de vele gesprekken die Rijken voor het boek had, blijkt ook de grote invloed die Van der Laan had als fractievoorzitter van de PvdA in de Amsterdamse gemeenteraad. "Hij was belangrijk voor toenmalig burgemeester Schelto Patijn, die bij belangrijke en zware dossiers steun zocht bij Van der Laan. Hij was eigenlijk op dat moment de schaduwburgemeester van Amsterdam", zegt Rijken.

"Hij had eerder al, in 1994, Patijn ervan overtuigd om burgemeester van Amsterdam te worden. In een ontmoeting van anderhalf uur op Tweede Paasdag in het buitenhuisje van Patijn. Die was toen commissaris van de koningin in Zuid-Holland en twijfelde op dat moment, omdat hij meer tijd wilde vrijmaken voor zijn privéleven."

Rijken: "Ik wilde geen boek schrijven met schandalen. Over roddel en achterklap. Ik heb uiteraard wel onderzoek gedaan, maar kan met recht zeggen dat Van der Laan integer is. Zelf heeft hij gezegd dat hij nog een poosje door wil als burgemeester. Ik denk dat hij zeker tot na de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 wil doorgaan".

Kemal Rijken (1980) heeft bij verschillende media gewerkt, onder meer Metro en Binnenlands Bestuur. Hij schreef eerder over de Amsterdamse Westermoskee en de Nederlandse Sinti en Roma.