Nieuwe regels voor sigarettenpakjes: gruwelijke plaatjes

Een tong met een gezwel, een dode in een lijkzak, een door kanker aangetaste long, een vrouw die bloed ophoest. Vanaf morgen moeten tabaksfabrikanten dit soort afschrikwekkende afbeeldingen op pakjes sigaretten en shag zetten. De pakjes zoals we die nu kennen, met alleen een waarschuwing in tekst, mogen dan niet meer worden geproduceerd.

De bedoeling van de nieuwe Europese regels is om het roken verder te ontmoedigen. Het gaat nog wel even duren voordat de nieuwe pakjes ook in de winkels te zien zijn. Winkeliers en producenten hebben een jaar de tijd om hun voorraad oude pakjes te verkopen.

De nieuwe wet verbiedt nog meer. Kleine verpakkingen, met bijvoorbeeld maar tien sigaretten, zijn voortaan taboe.

Geen smaakjes

Ook zijn sigaretten met smaakjes, zoals vanille, niet meer toegestaan. Eveneens verboden zijn click-sigaretten, met een smaakballetje dat je open moet 'klikken'. Voor de mentholsigaret wordt een uitzondering gemaakt: die verdwijnt pas in 2020.

De Europese tabaksindustrie verwacht jaarlijks 376 miljoen euro minder omzet te maken door de nieuwe regels. Daarnaast hebben ze nog kosten omdat machines moeten worden aangepast, producten gewijzigd en verpakkingen opnieuw ontworpen.

Nederland kent sinds het vertrek van Philip Morris niet veel sigarettenfabrikanten meer. Er zijn wat kleine bedrijven en verder twee grote shagfabrieken, van British American Tobacco in Groningen en van Imperial Tobacco in Joure.

Fabriek ligt stil

De fabriek in Joure ligt deze week stil. Daar is het ze nog niet gelukt om de nieuwe verpakkingen voor de Nederlandse markt op tijd af te maken. "De Nederlandse overheid was ook wat laat met het uitwerken van de Europese regels", zegt een woordvoerder daarover.

Volgens hem is het een extra probleem dat de tabakslobby niet meer op het ministerie welkom is. Daardoor zou geen overleg mogelijk zijn met de overheid. "We hebben acht brieven gestuurd en niet meer teruggekregen dan een ontvangstbevestiging."

Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid erkent dat er weinig contact is met de tabaksindustrie. "We moeten ons aan internationale verdragen houden, waardoor we heel weinig contact met de industrie mogen hebben", aldus de zegsman. "We mogen het alleen met ze hebben over de uitvoering van wet- en regelgeving."

Groningen

In Groningen bij British American Tobacco rollen morgen ook nog geen Nederlandse verpakkingen van de band. Wel loopt de productie daar gewoon door voor de rest van de Europese markt.

De gedachte achter de nieuwe regels is dat er minder mensen aan roken beginnen en dat er meer stoppen. Het aantal rokers in Nederland daalt gestaag. Maar in 2015 rookte nog altijd 24,6 procent van de mensen van 12 jaar en ouder.

Onder twintigers is dat percentage veel hoger; 38 procent van hen zegt ja op de vraag: rookt u wel eens?

'Enge plaatjes werken'

De afschrikwekkende plaatjes zullen volgens kenners helpen bij het terugbrengen van het aantal rokers. "Het effect hiervan is uitgebreid onderzocht", zegt hoogleraar Tabaksontmoediging Marc Willemsen. "Verwacht niet dat men massaal stopt met roken. Maar deze pakjes dragen er wel aan bij dat mensen emotioneel geraakt worden. En ze worden beter geïnformeerd over de verschillende ziektes die je van roken kan krijgen."

"En op jongeren hebben deze pakjes een extra effect", zegt Willemsen. "De pakjes zien er minder cool uit en daardoor wordt roken minder aantrekkelijk."